شکایت از کارفرما بابت بیمه و حقوق
نظام حقوقی ایران، تعهد کارفرما به بیمه کردن کارگر را نه تنها یک وظیفه قانونی بلکه یکی از مهمترین مصادیق حمایت از حقوق بنیادین نیروی کار میداند. با وجود صراحت قانون کار و قانون تامین اجتماعی در الزام به بیمه کردن کارگران و پرداخت حقوق به موقع در عمل بسیاری از کارفرمایان از اجرای این تکلیف قانونی، سر باز میزنند یا به صورت صوری آن را انجام میدهند. در واقع بیمه باید قبل از شروع به کار طی قراردادی بین کارفرما و کارگر منعقد شود تا در صورت مواجه با حوادث، امکان حمایت از کارگر وجود داشته باشد.
بیمه نکردن یا پرداخت نکردن حقوق کارگر، نوعی تخلف حقوقی محسوب میشود که میتواند آثار جبرانناپذیری را برای کارگر و کارفرما رقم زند. البته در ماده ۱۴۸ قانون کار، امکان شکایت کارگر در صورت عدم پرداخت حق بیمه وجود دارد.
با این حال بیشترین تاثیر را کارگر در حادثه، بیماری، بیکاری یا بازنشستگی متحمل میشود. در چنین شرایطی، شکایت از کارفرما بابت عدم پرداخت حق بیمه یا بیمه نکردن کارگر به مراجع رسمی مانند اداره کار و سازمان تامین اجتماعی، تنها راه احقاق حق تضییع شده است.
قانونگذار در قانون وزارت کار و قانون تامین اجتماعی، وظایف مشخص و الزامآوری برای کارفرما در خصوص پرداخت به موقع دستمزد و بیمه کردن کارگر در نظر گرفته است.
بنابراین چنانچه کارفرمایی از بیمه کردن کارگران خود شانه خالی کند یا حقوق او را به موقع پرداخت نکند، شکایت از کارفرما حق قانونی کارگر به حساب میآید و قابل پیگیری در مراجع صالح است. این شکایت میتواند ناظر به مطالبه حقوق معوقه، مطالبه بیمه معوقه، الزام به پرداخت حق بیمه یا به جهت فرار کارفرما از تعهدات قانونی خود باشد.
پرداخت بیمه توسط کارفرما
مطابق با ماده ۱۴۸ قانون کار و ماده ۳۶ قانون تامین اجتماعی، کارفرمایان مکلف هستند کارگران خود را توسط سازمان تامین اجتماعی بیمه کرده و سهم بیمه را به صورت ماهانه پرداخت کنند.
عدم اجرای این تکلیف قانونی نه تنها تخلف اداری محسوب میشود؛ بلکه میتواند مسئولیت مدنی و حتی گاهی کیفری برای کارفرمایان در پی داشته باشد. این الزام حقوقی بیمه به گونهای تنظیم شده که حتی اگر کارگر به صورت شفاهی یا غیررسمی مشغول به کار باشد، باز هم کارفرما موظف به بیمه کردن او است.
قانونگذار حتی با امکان درخواست بازرسی مخفی بیمه تامین اجتماعی، توسط سازمان تامین اجتماعی، این امکان را برای کارگر فراهم کرده تا از حمایت بیمه برخوردار شود. بنابراین عدم انجام الزام بیمه توسط کارفرما لطمهای مستقیم به امنیت شغلی و اجتماعی کارگر وارد میکند و حق اعتراض و شکایت برای جبران آن را دارد.
دلایل بیمه نکردن کارفرما
با وجود صراحت قانون در خصوص الزام به بیمه کارگران، برخی از کارفرمایان همچنان از انجام این تکلیف قانونی سر باز میزنند. علت این رفتار میتواند در عوامل اقتصادی، نظارتی و حتی فقدان آگاهی باشد. در این قسمت به بررسی مهمترین دلایل بیمه نکردن کارگران توسط کارفرمایان میپردازیم:
- عدم آگاهی کارفرمایان از قوانین و مقررات مربوط به بیمه کارگران: برخی از کارفرمایان به ویژه در کسبوکارهای کوچک، آشنایی دقیقی با الزامات قانونی بیمه کردن نیروی کار ندارند. آنها تصور میکنند تنها قرارداد کتبی یا ثبت رسمی کارگر مبنای بیمه است. در حالی که صرف اشتغال و دریافت مزد، کارگر را مشمول حمایت بیمهای میکند؛ حتی گاهی برخی از کارفرمایان از نحوه محاسبه حق بیمه یا میزان هزینههای مربوطه هم مطلع نیستند.
- عدم تمایل کارفرمایان به پرداخت هزینه بیمه کارگران: حق بیمه کارگران بر اساس حقوق و مزایای آنها محاسبه میشود. در این بین پرداخت سهم کارفرما در حق بیمه ممکن است برای برخی هزینه اضافی تلقی شود. به ویژه در شرایط اقتصادی دشوار که این امر آنها را به فرار از این مسئولیت قانونی، سوق میدهد.
- تفکر غلط کارفرمایان که بیمه کارگران هزینهای اضافی است: بعضی از کارفرمایان، بیمه را به عنوان یک هزینه اضافه و بیفایده تلقی میکنند. آنها ترجیح میدهند بهجای پرداخت هزینه بیمه، آن را به همراه حقوق کارگر به صورت نقدی بپردازند. با اینکه در واقع پرداخت بیمه باعث کاهش ریسکهای ناشی از حوادث یا حتی جذب و حفظ بهتر نیروی کار میشود.
- عدم وجود نظارت کافی بر عملکرد کارفرمایان: گاهی ضعف در بازرسیها از سوی سازمان تامین اجتماعی باعث میشود تخلفات بیمهای رخ دهد و کارفرما دغدغهای بابت پیگرد قانونی نداشته باشد. این امر به دلیل کمبود منابع انسانی و مالی سازمانهای نظارتی بر عملکرد کارفرمایان است.
- اشتغال غیررسمی و عدم انعقاد قرارداد مکتوب: در بسیاری از مشاغل، روابط کاری به صورت غیررسمی یا حتی بدون قرارداد کتبی است. این مسئله نیز یکی از دلایل بیمه نکردن کارفرما است و کارفرما توجیهی برای خود فراهم میکند که رابطه استخدامی رسمی وجود نداشته است.
عواقب بیمه نکردن کارفرما
بیمه نکردن کارگر توسط کارفرما صرف نظر از اینکه خلاف قوانین جاری کشور است، میتواند پیامدهای جدی حقوقی، مالی و حتی کیفری هم برای کارگر و هم کارفرما به دنبال داشته باشد. در این خصوص میتوانیم مهمترین این عواقب را اینگونه معرفی کنیم:
- کارفرما در صورت بیمه نکردن کارگر به پرداخت تمامی حق بیمههای پرداخت نشده به همراه جریمه تاخیر، الزام میشود.
- در صورت خسارت دیدن کارگر (مادی یا معنوی) کارفرما مکلف است آن را جبران کند.
- امکان طرح شکایت کارگر برای کارفرما در سازمان تامین اجتماعی و اداره کار فراهم میشود.
- ممکن است مطابق با قوانین جاری در صورتی که کارفرما به عمد حق بیمه را پرداخت نکند، تحت پیگرد کیفری قرار گیرد و به جزای نقدی یا حبس محکوم شود.
- کارگر نیز در صورت بیمه نشدن در زمان بیماری، بیکاری، حادثه یا بازنشستگی از خدمات حمایتی و مستمری تامین اجتماعی بیبهره میماند.
نحوه محاسبه حق بیمه پرداخت نشده
برای محاسبه حق بیمه پرداخت نشده ۲ فرمول طبق قوانین تامین اجتماعی وجود دارد. در این محاسبه، چنانچه کارگر همچنان مشغول به فعالیت باشد، حقوق فعلی او مبنای تعیین و محاسبه قرار میگیرد. در این شرایط طبق فرمول زیر محاسبهها انجام میگیرد:
حق بیمه پرداخت نشده کارگر = (تعداد ماههای واریز نشده) × ۳۰٪ × (دستمزد فعلی کارگر ماهیانه)
اما اگر کارگر جای دیگری مشغول به کار باشد، حق بیمه پرداخت نشده بر اساس آخرین دستمزد و حقوق مشمول کسر حق بیمه در لیست ارسالی برای کارگر محاسبه میشود که فرمول آن به قرار زیر است:
حق بیمه پرداخت نشده کارگر = (تعداد ماههای واریز نشده) × ۳۰٪ × (آخرین دستمزد دریافتی کارگر ماهیانه)
تکالیف قانونی کارفرما برای پرداخت حق بیمه کارگر
قانون تامین اجتماعی و قانون کار به صورت صریح کارفرما را موظف کرده تا پس از آغاز به کار کارگر، نسبت به ثبتنام وی در سازمان تامین اجتماعی و پرداخت حقوق او اقدام کند. عدم انجام این تکلیف قانونی به معنای نقض حقوق بیمه کارگر است و موجب مسئولیت تضامنی کارفرما میشود. در این خصوص میتوانیم تکالیف قانونی کارفرما در برابر کارگر را به قرار زیر بدانیم:
- بیمه کردن کارگر و رعایت حقوق تامین اجتماعی: مهمترین وظیفه و تکلیف قطعی کارفرما، بیمه کردن کارگر و پرداخت به موقع حق بیمههای مربوطه است.
- پرداخت حقالسعی با رعایت حداقل و حداکثر مورد تایید وزارت کار و پرداخت به موقع: حقالسعی مجموع دریافتیها شامل مزد، حقوق، کمک عائلهمندی، حق تاهل، هزینه مسکن، ایاب و ذهاب، حق اولاد، اضافه کاری، عیدی و سود سالانه میشود. طبق ماده ۳۷ قانون کار، هرگونه پرداختی کمتر از این میزان تخلف است؛ بنابراین باید به طور کامل و مرتب پرداخت شود.
- رعایت شرایط کار مطابق قوانین و آییننامهها: کارفرما موظف است مقررات مندرج در قانون کار و آییننامههای مربوطه، شرایطی مانند ساعات کار، مرخصیها و موارد این چنینی را رعایت کند.
- پرداخت حق سنوات: حق سنوات معادل یک ماه حقوق برای هر سال سابقه کار است که با بازنشستگی یا از کارافتادگی، کارفرما موظف به پرداخت آن میشود.
میزان حق بیمه تامین اجتماعی کارگر
حق بیمهای که ماهانه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت میشود، معادل ۳۰ درصد از حقوق و مزایای مشمول بیمه کارگر است. این میزان به صورت تفکیکی ۲۳ درصد به عهده کارفرما و ۷ درصد به عهده کارگر است. البته تمامی ۳۰ درصد را کارفرما میپردازد و بعد ۷ درصد از حقوق کارگر کسر میکند. از این مبالغ نیز ۳ درصد از ۲۳ درصدی که کارفرما میپردازد، متعلق به بیمه بیکاری است.
ضمانت اجرایی عدم پرداخت حق بیمه کارگر توسط کارفرما
عدم پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما با چندین ضمانت اجرایی مواجه میشود که عبارتاند از:
- ضمانت اجرای حقوقی: کارگر میتواند از طریق مراجع قانونی، الزام کارفرما به پرداخت حق بیمه معوقه و اصلاح سوابق بیمهای را تقاضا کند.
- ضمانت اجرای کیفری: قانونگذار مطابق با ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان متخلف را بهجز پرداخت حقوق متعلق به کارگر به جریمههای نقدی معادل ۲ تا ۱۰ برابر حق بیمه محکوم میکند.
- ضمانت اجرای مقرر در قانون کار: بر اساس ماده ۱۴۸ قانون کار و ۳۹ قانون تامین اجتماعی، امتناع کارفرما از بیمه کارگر تخلف محسوب میشود که پرداخت حق بیمه و جریمههای مربوطه را برای کارفرما به دنبال دارد.
نحوه شکایت از کارفرما بابت بیمه
کارگری که از بیمه نشدن یا عدم پرداخت به موقع حق بیمه متضرر شده، میتواند اقدامات لازم را جهت شکایت از کارفرما انجام دهد. قانونگذار ۲ مسیر برای این شکایت پیشبینی کرده که هر ۲ قابلیت پیگیری دارند. یکی از طریق سازمان تامین اجتماعی و دیگری از طریق اداره کار که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
شکایت از طریق تامین اجتماعی بابت بیمه
کارگر میتواند با مراجعه به سازمان تامین اجتماعی نسبت به بیمه نشدن یا عدم پرداخت حق بیمه شکایت کند. این شکایت باید با مدارک و مستنداتی باشد که وجود رابطه کارگری را به اثبات برساند.
همچنین به مدارک هویتی و پرینت حقوق نیاز است. اداره بیمه با بررسی مستندات و احضار کارفرما به شکایتنامه رسیدگی میکند و در صورت احراز تخلف، او را به پرداخت حق بیمه معوقه و جرایم مقرر شده در مهلت زمانی یک هفتهای، مکلف میکند.
شکایت از طریق اداره کار بابت بیمه
مسیر دیگر برای ثبت شکایت کارگر بابت بیمه، مراجعه به اداره کار است؛ به خصوص در مواردی که قرارداد کتبی وجود ندارد. در چنین شرایطی کارگر باید دادخواست مبنی بر الزام کارفرما به بیمه کردن و پرداخت حق بیمه معوقه مطرح کند. همچنین باید مدارکی مبنی بر وجود رابطه کار بین خود و کارفرما ارائه دهد.
با مراجعه حضوری به اداره کار، هیئت تشخیص حل اختلاف به عنوان مرجع حل اختلافات کارگر و کارفرما بعد از بررسیهای لازم، رای مقتضی را صادر میکند. علاوهبر مراجعه حضوری به اداره کار از طریق ثبت شکایت به روش اینترنتی در سامانه جامع وزارت کار به آدرس prkar.mcls.gov.ir نیز امکان پیگیری شکایت وجود دارد.
مراحل شکایت از کارفرما بابت بیمه
مراحل رسیدگی به شکایت از کارفرما بابت بیمه، روند مشخصی دارد که تنها باید مسیر شکایت مشخص شود. کارگر میتواند هم از طریق سازمان تامین اجتماعی و هم اداره کار، پیگیر مطالبه حقوق خود باشد. در ادامه مراحل شکایت بابت بیمه را بررسی میکنیم:
- جمعآوری مدارک و مستندات: کارگر باید مدارکی که وجود رابطه کارگری را اثبات کند، جمعآوری کرده و مسیر شکایت خود را مشخص کند.
ثبت شکایت: ثبت شکایت از طریق سازمان تامین اجتماعی یا اداره کار هم به صورت حضوری و هم آنلاین، امکانپذیر است. - ارجاع و رسیدگی در مرجع رسیدگی: شکایت در سازمان تامین اجتماعی به واحد بازرسی یا تشخیص مطالبات و در اداره کار به هیئتهای تشخیص و حل اختلاف کارگر و کارفرما، ارجاع میشود و مورد بررسی قرار میگیرد.
- دعوت طرفین و رسیدگی حضوری: در صورت لزوم جلسات رسیدگی با حضور کارگر و کارفرما تشکیل میشود.
- صدور رای مقتضی: بعد از رسیدگی، رای الزام به بیمه کردن کارگر یا پرداخت دیگر حقوق او صادر میشود. این رای قابل اعتراض در مهلت قانونی است.
- اجرای رای: در صورت عدم اعتراض، کارفرما موظف به اجرای رای است. در صورت استنکاف، بدهی از حساب کارفرما کسر میشود یا از طریق اجرای احکام قدامات لازم انجام میگیرد.
مدارک لازم جهت شکایت از کارفرما بابت بیمه
در فرایند شکایت از کارفرما بابت بیمه، جمعآوری و ارائه مستندات قوی برای اثبات ادعا و رابطه کارگری جهت تحقق حق قانونی، الزامی است. از اینرو در این قسمت مهمترین مدارک لازم برای شکایت از کارفرما را لیست کردهایم:
- اصل یا کپی قرارداد کار یا حکم کارگزینی (در صورت وجود)
- کپی آخرین فیش حقوقی یا دیگر اسناد پرداختی
- گواهی یا شهادت همکاران
- مستندات مربوط به موضوع شکایت شامل نامهها، ایمیلها، گزارشها یا هر سند دیگر
- گواهی پزشکی (در صورت نیاز)
- شناسنامه و کارت ملی
- آدرس و شماره تماس کارفرما
متن شکایت از کارفرما بابت بیمه
برای دانلود، اینجا کلیک کنید.
شکایت از کارفرما بابت بیمه بیکاری
بیمه بیکاری یکی از حقوق قانونی کارگر است و زمانی که سابقه حداقل ۶ ماه بیمه پرداختی را داشته باشد، متناسب با میزان درآمد قبلی و سابقه کاری بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از آخرین حقوق، مشخص میشود.
کارگرانی که بدون میل و اراده خود بیکار میشوند به شرط آنکه اخراج یا تعلیق آنها ناشی از قصور شخصی نباشد، میتوانند برای دریافت بیمه بیکاری شکایت کنند. شرایط شکایت از کارفرما بابت بیکاری نیز از طریق اداره کار هم به صورت حضوری و هم اینترنتی، امکانپذیر است. هیئتهای تشخیص حل اختلاف اداره کار با ثبت شکایت، پیگیریها و بررسی سوابق را آغاز و بر این اساس حکم مقتضی را صادر میکنند.
فرمول محاسبه بیمه بیکاری
میزان مقرری بیمه بیکاری برای کارگران مشمول بر اساس متوسط دستمزد بیمه شده در ۳ ماه آخر اشتغال محاسبه میشود. قانونگذار برای این محاسبه، فرمول بسیار سادهای به قرار زیر تعریف کرده است:
[(میانگین دستمزد روزانه ۹۰ روز آخری که فرد مشغول به کار بوده) × ۵۵٪ × ۳۰] + [(حداقل دستمزد سال) ×۱۰٪ × (تعداد عائله تا ۴ نفر)]
مهلت شکایت از کارفرما بابت بیمه
بر اساس مقررات جاری، قانونگذار برای طرح شکایت از کارفرما بابت عدم پرداخت حق بیمه مهلت مشخصی را تعیین نکرده است. با این حال در عمل و رویههای سازمان تامین اجتماعی و اداره کار، هرچه شکایت در زمان نزدیکتری به زمان ترک کار یا بروز تخلف ثبت شود، شانس احقاق حق و اثبات ادعا افزایش مییابد. البته اینگونه نیز مقرر شده که افراد حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاری، برای ثبت شکایت اقدام کنند.
مرجع صالح رسیدگی جهت شکایت از کارفرما بابت بیمه
صلاحیت رسیدگی به شکایت و دعاوی ناشی از عدم پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما به عهده سازمان تامین اجتماعی و هیئت حل اختلاف اداره کار است. هر یک از این مراجع در چارچوب وظایف قانونی خود اختیار دارند تا به شکایات کارگران رسیدگی کنند.
در مواردی مانند عدم ارسال لیست بیمه یا عدم پرداخت حق بیمه، ابتدا سازمان تامین اجتماعی به عنوان مرجع اداری ذیربط ورود میکند؛ اما در شکایات مطالبه بیمه اگر خواهان حقوق معوقه دیگری داشته یا به دنبال جبران خسارت باشد، رسیدگی در صلاحیت هیئتهای تشخیص و حل اختلاف اداره کار است.
ارائه مشاوره و خدمات حقوقی آنلاینارائه مشاوره و خدمات حقوقی آنلاین
شکایت از کارفرما بابت بیمه مشمول مرور زمان است؟
شکایت از کارفرما بابت عدم پرداخت حق بیمه، خلاف بسیاری از دعاوی حقوقی تابع مرور زمان خاصی نیست. به عبارت دیگر، حتی در صورت گذشت چندین سال از تاریخ وقوع تخلف یا پایان همکاری، کارگر میتواند با استناد به سوابق شغلی خود نسبت به طرح شکایت اقدام کند. این قانون در راستای حمایت از کارگران در نظر گرفته شده است.
سایت شکایت از کارفرما برای بیمه
پیگیری تخلفات بیمهای کارفرمایان با استفاده از سامانه جامع روابط کار به آدرس prkar.mcls.gov.ir به صورت اینترنتی امکانپذیر است. این سایت با ثبت آنلاین فرم شکایت و پیگیری وضعیت آن، نیاز به مراجعه حضوری را کاهش داده و فرایند شکایت را تسهیل کرده است. در این سامانه مشاهده دادخواست، ارسال و مشاهده مدارک، لوایح و درخواستها یا انصراف از دادخواست نیز به راحتی انجام میگیرد.
جریمه بیمه نکردن کارگر چقدر است؟
بر اساس ماده ۱۰۸ قانون تامین اجتماعی در صورتی که کارفرما از ارسال لیست بیمه کارگران یا پرداخت حق بیمه خودداری کند، مکلف به پرداخت کلیه حق بیمههای معوقه بهعلاوه جریمهای معادل با ۲ تا ۱۰ برابر مبلغ حق بیمه متعلقه، است. گاهی نیز این جریمه معادل با ۲ درصد در ماه نسبت به مبلغ بدهی محاسبه میشود.
جریمه یک سال بیمه نکردن کارگر
در فرضی که کارفرما به مدت ۱۲ ماه از بیمه کردن کارگر خودداری کرده باشد، باید علاوهبر پرداخت اصل حق بیمه متعلق به هر ماه، معادل ۲۴ درصد از کل بدهی را به عنوان جریمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. این رقم از تجمیع جریمه ۲ درصد ماهانه طی یک سال حاصل میشود.
جریمه یک ماه بیمه نکردن کارگر
هر کارفرما مکلف است ظرف مدت ۳۰ روز پس از شروع کار، کارگر خود را به سازمان تامین اجتماعی معرفی و نسبت به پرداخت حق بیمه او اقدام کند. زمانی که کارفرما به مدت یک ماه حق بیمه کارگر را پرداخت نکرده باشد، جریمه او مطابق با مواد قانونی پیشبینی شده، معادل ۲ درصد برای هر ماه تاخیر است. این جریمه به ازای یک ماه به اندازه مبلغ قابل توجهی برای کارفرما تمام میشود.
نکات حقوقی شکایت از کارفرما بابت بیمه نکردن
در فرایند شکایت از کارفرما بابت عدم پرداخت بیمه، توجه به نکات حقوقی و آگاهی از جزئیات قانونی اهمیت ویژهای دارد. از اینرو در این قسمت مهمترین نکات پیرامون این موضوع را یادآوری میکنیم تا در ذهن شما بماند:
- کارگر حتی بدون قرارداد مکتوب نیز مشمول بیمه است و امکان پیگیری شکایت را دارد.
- احراز رابطه کاری با شهادت شهود نیز امکانپذیر است.
- طرح شکایت بیمهای مانع از پیگیری سایر حقوق کارگر نمیشود.
- با اثبات تخلف، کارفرما مکلف به پرداخت جریمه است.
- هرگونه تهدید یا فشار از سوی کارفرما در مسیر شکایت، غیرقانونی است و امکان پیگیری کیفری دارد.
- قانونگذار به صراحت مقرر کرده بیمه کردن کارگر الزامی است و تفاوتی میان نوع قرارداد، میزان حقوق یا مدت همکاری وجود ندارد.
- همه توافقات در خصوص عدم پرداخت بیمه، فاقد وجاهت قانونی است.
با توجه به آنچه گفته شد، حقوق کارگر در زمینه بیمه و تکالیف قانونی کارفرمایان از معضلات پرچالش است. قانونگذار همواره سعی دارد از کارگران حمایت کند و ضمانتهای اجرایی قانونی برای حقوق آنها در نظر گرفته است. در همین راستا، ما در این صفحه به طور کامل به موضوع شکایت از کارفرما بابت بیمه و قوانین آن پرداختیم. علاوهبر این در خصوص دلایل و عواقب بیمه نکردن کارگر، تکالیف قانونی کارفرما، میزان حق بیمه، ضمانتهای اجرایی، نحوه شکایت و روشهای آن، چگونگی، مراحل و مدارک لازم برای شکایت، اطلاعاتی را با شما به اشتراک گذاشتیم. در ادامه نیز مهلت شکایت، مرجع رسیدگی و جریمهها را نیز بررسی کردیم. هدف ما رفع ابهام بوده و امیدواریم که این مطالب مفید واقع شده باشد.