تنظیم قرارداد
تنظیم یک قرارداد در کسب‌وکار و زندگی روزمره برای کلیه افراد کاربردی می‌باشد.زیرا این کار به شما کمک می‌کند نه تنها یک سند همکاری داشته باشید، بلکه بتوانید تعهدات و توافقات خود را به شکل شفاف و مکتوب ثبت نمایید.
این امر به شما اجازه می‌دهد تا در صورت بروز مشکل هنگام اجرای قرارداد، از آن به‌عنوان یک مرجع توافقنامه استفاده کنید. البته باید توجه داشت که این قرارداد علاوه بر رعایت تمام نکات قانونی، باید شرایط فنی مورد نیاز را نیز شامل شود. بنابراین نحوه نوشتن یک قرارداد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
از اصلی ترین جنبه‌های تنظیم قرارداد، رعایت حقوق هر دو طرف است. این بدان معناست که کلیه مشخصات و مفاد قرارداد باید با توافق هر دو طرف نوشته شده و طبق خواسته آنها تنظیم شود.
یکی از مسائل کلیدی در تنظیم قراردادها، اهمیت نحوه تدوین آن‌هاست که می‌تواند به شکل قابل توجهی بر اجرای قرارداد و دستیابی به اهداف نهایی هر دو طرف اثر بگذارد. در صورتی که قرارداد به صورت دقیق و اصولی و با استفاده از جزئیات حقوقی مناسب تنظیم شود، می‌تواند طرفین را در مسیر رسیدن به خواسته‌هایشان یاری رساند.
تنظیم قرارداد می‌تواند به دو روش کتبی و شفاهی انجام شود. کارشناسان این حوزه، همواره پیشنهاد می‌کنند تا قراردادها را به شکل کتبی تنظیم نمایید. این امر به شما کمک می‌کند تا یک سند جامع و معتبر از همکاری خود داشته باشید.
مزایا و اهمیت تنظیم قرارداد
در حقوق، انعقاد قرارداد به معنای هم‌گرایی اراده‌های افراد برای دستیابی به هدفی مشخص می‌باشد. از این رو، احترام به حقوق یکدیگر و ذکر کلیه شرایطی که با توافق طرفین و بر اساس رضایت آنها تعیین شده‌اند، از اصول مهم تنظیم قرارداد به شمار می‌روند.
روش نگارش قرارداد تأثیر قابل توجهی بر اجرای قرارداد و تحقق انتظارات طرفین دارد. قراردادها می‌توانند به صورت شفاهی یا کتبی تنظیم شوند، اما داشتن یک سند کتبی، اثبات توافقات طرفین را بسیار آسان‌تر می‌سازد.
از مهم ترین ویژگی‌های تنظیم قرارداد عبارتند از :
- کاهش زمان رسیدگی به مشکلات
- شفافیت تعهدات طرفین
- جلوگیری از دعوی حقوقی و شکست در محاکمه
- ممانعت ازاختلافات احتمالی و حل آنها
- کاهش یافتن هزینه‌های ذکر نشده در قرارداد
- پیش‌بینی ضمانت اجر
- ارتقاء کارکرد اجرای دقیق
- توانایی اعمال اراده طرفین
- امکان استناد در دعاوی
- پیشگیری از اختلافات
تنظیم صحیح قرارداد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به این دلیل پیشنهاد می‌شود که قبل از هرگونه اقدام قانونی با یک مشاور حقوقی و حرفه ای مشورت نمایید.
شرایط صحت قرارداد
برای اینکه هر یک از عقود، چه معین و چه غیر معین، و قراردادها دارای آثار قانونی باشند، لازم است شرایط اساسی صحت معامله را داشته باشند. منظور از شرایط اساسی صحت معاملات در عقد، طبق قانون مدنی، این است که اگر معامله‌ای چهار شرط اصلی را که در ادامه توضیح داده می‌شود داشته باشد، آن معامله صحیح خواهد بود و آثاری خواهد داشت که قانون برای آن معامله در نظر گرفته است. زیرا از دید حقوقی، این شرایط به عنوان ارکان تشکیل دهنده عقد محسوب می‌شوند که با فقدان هر کدام از آنها عقد نمی‌تواند.
برای معتبر بودن هر قرارداد، دو نوع شرایط باید فراهم باشد. نخست، شرایط اساسی صحت معاملات که بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی تنظیم شده‌اند و دوم، شرایط خاص و متمایزکننده ای است که یک عقد را از سایر عقود متمایز می‌کند.
ماده ۱۹۰ قانون مدنی شامل موارد زیر می‌باشد :
- قصد طرفین و رضای آنها
- اهلیت طرفین
- موضوع معین که مورد معامله باشد
- مشروعیت جهت معامله
عدم شرایط لازم جهت صحت یک معامله همیشه به یک نوع پیامد منجر نمی‌شود؛ به عبارتی دیگر، تأثیر عدم رعایت این شرایط می‌تواند متفاوت باشد. در برخی موارد، عدم رعایت این شرایط موجب از بین رفتن معامله می‌شود و در موارد دیگر ممکن است معامله را غیرنافذ نماید.
به این دلیل، مفهوم صحت در ماده ۱۹۰ قانون مدنی در برابر بطلان و عدم نفوذ مطرح شده است و قراردادی که یکی از شرایط صحت را ندارد، می‌تواند باطل تلقی شود.
مقصود و رضای طرفین
در یک معامله، عدم وجود قصد منجر به بطلان قرارداد می‌شود، در حالی که فقدان رضا باعث عدم نفوذ عقد خواهد بود. دلیل آن این است که قصد انشاء به معنی اراده برای ایجاد یک ماهیت حقوقی در زمان اجرای تصمیم است. اما رضا به مرحله تصمیم‌گیری مربوط می‌شود.
بنابراین، رضا به عنوان یک امر انشائی محسوب نمی‌شود و ماهیت آن برای ایجاد اثر حقوقی کافی نیست، برخلاف قصد که ذاتاً و ماهیتاً باعث ایجاد اثر حقوقی می‌شود.
این ماده به ماهیت سازندگی قصد انشاء در یک قرارداد می‌پردازد و این مساله با اصل صحت معاملات در تضاد نمی‌باشد. اگر معامله‌ای بدون قصد انشاء صورت گیرد، اساساً تحقق قرارداد در دنیای حقوقی اتفاق نیفتاده است تا درباره صحت یا عدم صحت آن شک داشته باشیم.
اهلیت
اهلیت به معنای توانایی و شایستگی یک فرد در داشتن حق، اجرا و مدیریت آن است. در قانون، این مفهوم به دو بخش اهلیت تمتع و اهلیت استیفاء دسته بندی می‌شوند.
اهلیت تمتع
اهلیت تمتع، به معنای توانایی و صلاحیت قانونی فرد برای دارا بودن حقوق است. به طور کلی، هر فردی دارای این اهلیت بوده و می‌تواند از حقوق برخوردار شود؛ حتی افراد صغیر و یا کسانی که قوه عقل ندارند نیز می‌توانند به عنوان دارنده یا دریافت کننده حقوق شناخته شوند. برای مثال، یک صغیر یا فرد مجنون می‌تواند مالکیت یا طلبکاری را به دست آورد.
در فقه امامیه، این نوع اهلیت به عنوان اهلیت استحقاق شناخته می‌شود. در این فقه، تنها زنده به دنیا آمدن کافی می‌باشد. اما در فقه اهل سنت، باور بر این است که جنین باید علاوه بر زنده متولد شدن، توانایی زنده ماندن را نیز به دست آورد.
اهلیت استیفاء
به توانایی ناشی از تفویض اختیار قانونگذار برای اعمال حق و تصرف حقوقی در اموال گفته می شود. اهلیت استیفا (تصرف)، به معنای توانایی و شایستگی قانونی شخص برای اجرای حق است.
به قابلیتی که ناشی از تفویض قانونگذار جهت اجرای حقوق و مدیریت قانونی در اموال است، اهلیت تصرف می‌گویند. این مفهوم به معنای صلاحیت فرد برای به کارگیری حقوق خود به شکل قانونی و مناسب است.
مورد معامله
قرارداد به نوعی پیوند حقوقی گفته می‌شود که از طریق توافق طرفین و برای ایجاد اثری حقوقی به وجود می‌آید. موضوع قرارداد نیز اعمال حقوقی می‌باشد که برای تحقق آن توافق شده است. به عنوان مثال، زمانی که دو نفر تصمیم به مبادله دو مال و انعقاد قراردادی می‌گیرند، موضوع عقد معاوضه خواهد بود.
با انعقاد هر قراردادی، ممکن است تعهدات متنوعی برای دو طرف یا یکی از آنها ایجاد شود. این تعهدات می‌توانند شامل انتقال دارایی یا اجرای یک کار مشخص باشند. طبق تعریف قانون مدنی، مورد معامله به آن چیزی گفته می‌شود که در قرارداد به عنوان موضوع تعهد قرار می‌گیرد.
پیشنهاد معامله می‌تواند شامل دارایی یا انجام یک وظیفه باشد. همچنین باید توجه داشت که گاهی معامله به معنای خودداری از انجام کاری هم است. در واقع، از آنجا که طرفین پیش از انعقاد قرارداد به توافق درباره تعهدات آتی خود می‌پردازند و از طریق قرارداد به یکدیگر دین ایجاد می‌کنند، انتقال دارایی یا انجام کاری خاص نیز به عنوان مورد معامله شناخته می‌شود.
مشروعیت جهت معامله
جهت معامله، انگیزه درونی یا دلیلی است که فرد را به انعقاد قرارداد ترغیب می‌کند. بر اساس ماده ۲۱۷ قانون مدنی، اگر این انگیزه صریحاً ذکر شود، باید قانونی و مشروع باشد. در فقه، آگاهی یا عدم آگاهی طرف معامله از این جهت اهمیت دارد؛ اگر فرد از نامشروع بودن انگیزه آگاه باشد، معامله باطل است، اما اگر ناآگاه باشد، معامله نادرست نخواهد بود.
مشروعیت جهت معامله موضوعی شخصی است و در هر قرارداد باید به طور جداگانه بررسی شود. برای مثال، کسی که خانه‌ای می‌خرد ممکن است قصد زندگی، فروش یا اجاره دادن را داشته باشد. جهت معامله مرتبط با فرد، طرف قرارداد می‌باشد و جنبه‌های روانی و شخصی دارد.
هر معامله‌ای که مغایر با قواعد اجباری و نظم عمومی انجام شود، نامشروع به حساب می‌آید، حتی اگر قانون خاصی به‌طور مستقیم در آن زمینه ایجاد نشده باشد. برای مثال، خرید یک وسیله نقلیه به قصد عبور غیرقانونی از مرز، خرید انگور جهت تولید مشروبات الکلی و تهیه لوازم مورد نیاز برای ساخت سلاح‌های غیرمجاز همگی از جمله این معاملات هستند.
راهنما و نحوه تنظیم قرارداد
تنظیم قرارداد میان دو نفر زمانی انجام می‌شود که فردی دارای سرمایه قصد دارد با بهره‌گیری از ایده شخص دیگری، سرمایه‌اش را افزایش دهد. عکس این امر نیز امکان پذیر است؛ به این شکل که فردی با ایده سود آوری، دنبال جذب سرمایه از شخص دیگری است تا ایده‌اش را عملی کند.
بنابراین افراد با نوشتن قرارداد، برای شروع شراکت کاری، تمام جوانب مرتبط با همکاری را به صورت دقیق مشخص و تعریف می‌کنند. در این بخش به کلیه مراحل تنظیم قرارداد و نحوه تنظیم آن می‌پردازیم.
ذکر نام خدا در ابتدا، سپس نگارش واضح و دقیق موضوع قرارداد امری ضروری است. به عنوان مثال، قراردادی می‌تواند برای استخدام یا فروش باشد، که در این بخش باید نوع قرارداد به روشنی مشخص شود.
درج اطلاعات طرفین
در بخش مربوط به طرفین قرارداد، لازم است که اطلاعات مهمی چون نشانه منزل، شماره تماس، کارت ملی، شناسنامه، به صورت دقیق و شفاف درج گردد. در صورت تغییر اطلاعات، این جزئیات باید در بخش پیوست قید شوند. چنانچه نماینده یا وکیلی از جانب طرف مقابل اقدام به تنظیم قرارداد نماید، مشخصات وی نیز به‌عنوان وکیل باید در متن قرارداد ثبت گردد.
عنوان قرارداد
در این بخش، ماهیت کار هر دو طرفین، به طور کامل تعیین می‌گردد. این مرحله، جزو مهم ترین بخش‌های یک قرارداد دوجانبه می‌باشد. به طوری که موضوع قرارداد، فارغ از نوع آن، مانند بهره مندی از حق آن، واگذاری به شخص دیگر، یا همکاری در فروش، به صورت دقیقی در این بخش بیان می‌شود.
تعیین مدت زمان قرارداد
برای تدوین یک قرارداد حقوقی صحیح، لازم است مدت زمان آغاز و پایان قرارداد به طور دقیق تعیین شود و مشخص گردد که آیا قرارداد محدود یا نامحدود است.
مبلغ قرارداد
در نگارش قراردادها، اکثر اختلافات حقوقی به مسائل مالی مربوط می‌شوند. اگر قصد دارید در صورت بروز مشکل در دادگاه موفق باشید، باید اطمینان حاصل کنید که نحوه پرداخت‌ها و دریافت‌ها به صورت دقیق و صحیح مشخص شده و همچنین پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص انجام شده باشد. می‌توانید حتی در بخش یا بندی جداگانه، روش پرداخت مبلغ قرارداد را به‌وضوح تعیین نمایید.
شروط و تعهدات قرارداد
در این بخش، تعهدات هر یک از طرفین به روش توافقی و اختیاری در بندهای مجزا ثبت می‌گردد.
تا این بخش در مورد نوشتن قرارداد و شرایط تنظیم آن، به نکات مهمی اشاره شد که باید به دقت و وضوح تدوین شوند تا از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری شود. با این حال، برخی موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند با توافق دو طرف به طور اختیاری به بندهای قرارداد افزوده شوند.
این موارد شامل ارائه ضمانت نامه به یکدیگر، حوادث فورس ماژور، شرایط پرداخت جریمه تأخیر، تعیین محل تحویل، مرجع حل اختلاف و سایر جزئیات مرتبط می‌شود. این شروط شامل موارد زیر می‌باشد :
- شرایط خاص فورس ماژور
این بخش به رویدادهایی مانند سیل، گردباد، طوفان، شورش و… اشاره دارد که هیچ‌کدام از طرفین در بروز آنها مقصر نمی‌باشند. در نتیجه، در صورت وقوع چنین حوادث طبیعی، مسئولیت اجرای تعهدات قرارداد از عهده طرفین برداشته خواهد شد. - مرجع حل اختلاف
اگر طرفین قرارداد بر سر اجرا و تفسیر آن به تفاهم و توافق نرسند، باید مرجعی به نام مرجع حل اختلاف تعیین و مشخص کنند. البته بهترین روش این است که افراد با صلح و سازش اختلافات خود را حل و فصل کنند. اما برای اختلافات جدی، مهم ترین راه‌حل ممکن مراجعه نمودن به دادگاه می‌باشد. - هدف از تنظیم و نوشتن قرارداد
افرادی که برای تعیین وظایف خود و طرف مقابل در قبال یک موضوع یا کار خاص، اقدام به نوشتن قرارداد کنند. این قرارداد مشخص می‌کند هر طرف چه سهمی از سود و زیان دارد. هدف اصلی و عمده این اقدام، ایجاد شفافیت و تعیین حقوق و مسئولیت‌های طرفین در همکاری مشترک است.
نمونه متن قرارداد
برای دانلود یک نمونه اماده متن قرارداد اینجا کلیک کنید.
مدارک لازم برای تنظیم قرارداد
به منظور تنظیم و نوشتن قرارداد به مجموعه ای از مدارک مورد نیاز جهت ثبت قرارداد نیاز است. برخی از این مدارک عبازتند از :
- تکمیل نمودن فرم ارزیابی
- یک قطعه عکس سه در چهار
- گواهی تایید عدم سوابق کیفری
- پروانه کسب
- گواهی امضا
- ارائه شناسنامه
- کارت پایان خدمت و کارت ملی
- پرینت سه ماه اخیر حساب بانکی
- سند مالکیت دفتر کار
- ارائه چک ضمانت
- گواهی بانک جهت عدم چک برگشتی
هزینه و تعرفه تنظیم قرارداد حقوقی
هرگونه اقدامات حقوقی و قانونی دارای هزینه و تعرفه خاصی می‌باشد و این مبالغ می‌تواند بر اساس شرایط مختلفی تغییر یابد. به طور معمول، تعرفه و مقدارهزینه تنظیم قرارداد حقوقی وکیل ۴ میلیون تومان می‌باشد. علاوه بر این می‌توانید از راهنمایی و مشاوره حقوقی در تهران گروه دادپایا یا شهر سکونت خود برخوردار شوید.
نکات و توصیه های حقوقی مهم تنظیم قرارداد
- بهره بردن از مشاوره یک وکیل تنظیم قرارداد در تهران یا شهر محل سکونت خود
- متن قرارداد باید به طور شفاف توضیح داده شود.
- ثبت عنوان و شرح اصلی قرارداد و هدف از تشکیل آن
- قابلیت فهم آسان جهت خواندن اشخاص ثالث
- متن قرارداد بر اساس نظم عمومی نوشته شود.
- ذکر نمودن شماره قرارداد و تایخ دقیق
- ذکر نام و نام خانوادگی
- تعاریف اصطلاحات تخصصی
- تضمین عدم تخلف بر اساس تعهدات طرفین
- نوشتن نام ضامن در برگه قرارداد
- ذکر کلیه ضمانت نامه ها
- رعایت کلیه علائم نگارشی
- مشخص کردن مبلغ و مدت اعتبار قرارداد
- بیان تعهدات کامل هر دو طرف
- استفاده از کلمات واضح و صریح
- ثبت شرایط اصلی قرارداد
- ذکر تعداد صفحات قرارداد و پیوست آن
- امضا نمودن تمامی صفحات قرارداد
در این مقاله از مجله حقوقی دادپایا کلیه مطالب مرتبط با تنظیم قرارداد را شرح نمودیم و اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دادیم. امیدواریم تا مطالب ارائه شده برای شما مفید بوده باشد.
و در آخر، در صورت نیاز جهت مشاوره و تنظیم قرارداد می‌توانید به بهترین وکیل تهران از گروه حقوقی دادپایا مراجعه نمایید و با خیالی آسوده یک قرارداد مطمئن تنظیم کنید.
