فسخ نکاح و مهریه
فسخ نکاح و مهریه از موضوعاتی است که در نگاه نخست ساده به نظر میرسد، اما در عمل ظرایف بسیاری دارد. در واقع فسخ زمانی اتفاق میافتد که یکی از زوجین به دلیل وجود عیب، تدلیس یا سایر جهات قانونی، ازدواج را از اساس منحل کند. در چنین حالتی، چون فسخ تفاوت ماهوی با طلاق دارد، میزان مهریه و نحوه پرداخت آن بر اساس زمان فسخ و رابطه زوجیت سنجیده میشود.
در فسخ نکاح، اصل بر این است که اگر عقد بدون رابطه زناشویی منحل شود، زن حق مطالبه کامل مهریه را ندارد. اما اگر پس از برقراری رابطه باشد، قواعد متفاوتی اعمال میشود. این تمایز به دلیل ارتباط مهریه با استحقاق زوجه بر مبنای تحقق نزدیکی است. بنابراین، فسخ تأثیر مستقیم بر میزان و نحوه پرداخت مهریه دارد.
قانون مدنی در مواد مختلف از جمله ۱۱۰۱ و ۱۰۹۲، تکلیف مهریه را در صورت فسخ روشن کرده است. بر اساس این مقررات، اگر نکاح پیش از نزدیکی فسخ شود، مهریهای به زن تعلق نمیگیرد؛ مگر در صورت تعیین مهرالمسمی و وقوع برخی شرایط خاص. به همین دلیل، شناخت دقیق وضعیت فسخ برای تعیین میزان مهریه اهمیت فراوانی دارد.
جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید
مهریه فسخ نکاح قبل از رابطه زناشویی
فسخ نکاح قبل از رابطه زناشویی از نظر حقوقی تأثیر مستقیمی بر حق مهریه دارد. قانونگذار با توجه به اینکه هنوز زندگی زناشویی تحقق نیافته، استحقاق زن نسبت به مهریه را از میان برداشته است. در واقع مهریه در این وضعیت تنها در صورتی قابل مطالبه است که عقد از نوع دائم بوده و علت فسخ، تقصیر یا تدلیس شوهر باشد.
در فسخ نکاح و مهریه پیش از نزدیکی، اگر مرد به دلیل عیوب زن یا فریب در ازدواج اقدام به فسخ کند، زن معمولاً حقی بر مهریه نخواهد داشت. فلسفه این حکم نشان میدهد که هدف از مهریه، جبران بخشی از حقوق زوجه پس از تحقق زناشویی بوده و نه قبل از آن. از اینرو وقتی رابطهای شکل نگرفته، حقی نیز ایجاد نمیشود.
با این حال اگر علت فسخ از جانب مرد و بدون تقصیر زن باشد، قانون در موارد خاص ممکن است زن را مستحق بخشی از مهریه بداند. این امر به ویژه زمانی اهمیت دارد که مهریه عندالمطالبه بوده یا در عقد به طور قطعی تعیین شده باشد. به طور کلی در این شرایط حق زوجه به شدت محدود و وابسته به علت فسخ است.
مهریه در فسخ نکاح بعد از رابطه زناشویی
اگر فسخ نکاح بعد از برقراری رابطه زناشویی اتفاق بیفتد، وضعیت کاملاً متفاوت است. در این حالت، زن مستحق دریافت تمام مهریه خواهد بود؛ حتی اگر دلیل فسخ، وجود عیب در او باشد. قانونگذار بر این باور است که با وقوع نزدیکی، مهریه به طور کامل تحقق یافته و هیچ فسخی نمیتواند آن را از بین ببرد.
همچنین بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی در صورتی که فسخ پس از نزدیکی صورت گیرد، زن مالک تمام مهر خواهد بود. این قاعده حتی در مواردی که مرد پس از آگاهی از عیب یا تدلیس اقدام به فسخ کند نیز برقرار است؛ مگر آنکه در عقد شرط خاصی برای بازگشت مهریه درج شده باشد.
به همین دلیل در فسخ نکاح و مهریه، آگاهی از زمان دقیق فسخ و شرایط برای تعیین حقوق مالی زن اهمیت ویژهای دارد. بسیاری از اختلافات خانوادگی ناشی از برداشت نادرست از همین نکته است که آیا مهریه پس از فسخ ساقط میشود یا نه. در واقع تحقق نزدیکی خطکشی قانونی برای تعیین میزان استحقاق مهریه به حساب میآید. در صورت نیاز، بسیار اهمیت دارد که از مشاوره و تجربیات بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران در دعاوی خانواده استفاده کنید.
نکات حقوقی فسخ نکاح و مهریه
فسخ نکاح و مهریه در این شرایط، آثار مالی، اخلاقی و اجتماعی گستردهای دارد. اهمیت این موضوع از آن جهت است که گاهی فسخ میتواند سبب سقوط مهریه شود و در مواردی دیگر، زن همچنان استحقاق دریافت کامل مهر را دارد. از همینرو در این بخش نکات مهم حقوقی در این زمینه را با شما به اشتراک میگذاریم:
- در فسخ نکاح قبل از رابطه، زن اصولاً مهریهای ندارد؛ مگر تدلیس از سوی مرد ثابت شود. در صورتی که زن بتواند فریبکاری مرد را اثبات کند، استحقاق دریافت کامل مهر برای او برقرار میشود.
- اگر فسخ پس از نزدیکی باشد، زن مالک تمام مهریه است. در این حالت حتی اگر علت فسخ، وجود عیب در زن باشد، تأثیری در حق او نخواهد داشت.
- تعیین زمان فسخ در پروندههای قضایی نقش اساسی دارد؛ زیرا زمان دقیق فسخ مشخص میکند که آیا نزدیکی صورت گرفته یا خیر. قاضی با بررسی شواهد و اظهارات طرفین باید احراز کند که فسخ پیش از زناشویی بوده یا بعد از آن تا میزان مهریه به درستی تعیین شود.
- در فسخ ناشی از عیب زن، هیچ بخشی از مهریه به او تعلق نمیگیرد. البته اگر مرد از عیب آگاه بوده و باز هم ازدواج کرده باشد، حق فسخ او و سقوط مهر منتفی میشود.
- در تدلیس مرد، زن میتواند ضمن فسخ، تمام مهریه را مطالبه کند. حتی اگر فسخ پیش از نزدیکی باشد، مرد موظف به پرداخت مهریه تعیینشده است.
- اگر عقد موقت باشد و پیش از نزدیکی فسخ شود، مهریهای به زن تعلق نمیگیرد و اگر نزدیکی انجام شود، زن مستحق تمام مهر خواهد بود.
- مهریه در فسخ نکاح از نوع عندالمطالبه با وقوع نزدیکی فوراً قابل مطالبه است. در چنین شرایطی زن میتواند بلافاصله پس از فسخ، دادخواست دریافت مهریه را ارائه دهد. حتی اگر فسخ به دلیل عیب یا تدلیس باشد، این حق پس از نزدیکی از بین نخواهد رفت.
- توافقهای ضمن عقد میتوانند بر میزان مهریه پس از فسخ اثر بگذارند. اگر زوجین شرط کنند که در صورت فسخ، بخشی از مهریه بازگردد یا ساقط شود، دادگاه بر اساس همان شرط تصمیم میگیرد.
- زن باید برای مطالبه مهریه پس از فسخ، دادخواست جداگانه تنظیم کند. فسخ خود به خود موجب پرداخت مهریه نمیشود و نیازمند اقدام رسمی از سوی زوجه است.
- فسخ نکاح تأثیری بر مهریه پرداختشده ندارد؛ مگر حکم دادگاه بازگرداندن آن را مقرر کند. به عبارت دیگر اگر مرد پیش از فسخ تمام یا بخشی از مهریه را پرداخت کرده باشد، تنها در صورت اثبات شرایط قانونی میتواند آن را پس بگیرد؛ در غیر این صورت، پرداخت انجامشده قطعی محسوب میشود.
در مجموع باید گفت که موضوع فسخ نکاح و مهریه از نظر قانون مدنی دارای نظم خاص و هدفمند است. قانونگذار با دقت میان فسخ پیش و پس از نزدیکی تمایز قائل شده تا تعادل حقوقی میان طرفین برقرار بماند. در حقیقت این تمایز بیانگر فلسفه عدالت در حقوق خانواده است که حق زوجه را متناسب با واقعیت زندگی زناشویی تعیین میکند.
در این محتوا به تفصیل بررسی شد که مهریه در فسخ نکاح ممکن است به طور کامل از بین برود یا به طور کامل استحقاق یابد؛ بسته به زمان فسخ و علت آن. امیدواریم اطلاعات ارائهشده به شما کمک کرده باشد. فراموش نکنید آگاهی از این قواعد برای جلوگیری از تضییع حقوق و طرح دعوای صحیح، ضروری است. پس توصیه میکنیم پیش از اقدام به فسخ یا مطالبه مهریه، همه شرایط قانونی و آثار مالی آن را بررسی کنید تا از بروز اختلافات جلوگیری شود.
پیشنهاد مشاهده : وکیل مهریه در مشهد
