فرار از خدمت سربازی
در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در نظام‌های حقوقی مبتنی بر خدمت اجباری، مردان در سنین معینی مکلف به انجام خدمت نظام وظیفه هستند؛ مگر آن‌که دارای معافیت‌های خاصی از جمله معافیت پزشکی یا موارد مشابه باشند. در جمهوری اسلامی ایران نیز خدمت سربازی تحت عنوان نظام وظیفه عمومی، قواعد و مقررات مشخصی دارد که طی سالیان اخیر دستخوش تغییرات و اصلاحاتی شده است.
هدف اصلی این نظام، تامین نیروی انسانی مورد نیاز نیروهای مسلح و آماده‌سازی مردان برای دفاع از کشور در مواقع لزوم، تعریف می‌شود. البته در ایران نبود امکانات کافی، خدمات محدود و تفاوت محسوس با استانداردهای به‌روز در دنیا و دیگر کشورها، موجب شده که برخی افراد تمایل چندانی به انجام این خدمت نداشته باشند.
فرار از خدمت سربازی در معنای خاص به اقدام کارکنان وظیفه برای ترک عمدی و بدون عذر موجه محل خدمت نظامی یا پادگان اطلاق می‌شود که هدف برگشت به خدمت نیز نداشته باشند.
این موضوع از نظر حقوقی با غیبت از سربازی تفاوت دارد؛ چراکه غیبت می‌تواند در کوتاه مدت و گاه به صورت غیرعمدی رخ دهد. در حالی که فرار، ناظر بر ترک کلی خدمت با نیت فرار از مسئولیت‌های نظامی است. بنابراین جرم فرار از خدمت سربازی آگاهانه، مستمر و بدون مجوز برای عدم حضور در محل خدمت نظامی است که می‌تواند تبعات کیفری و انتظامی به دنبال داشته باشد.
مطابق با ماده ۵۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح، اگر در زمان صلح کارکنان وظیفه یا سربازان بیش از ۱۵ روز متوالی غیبت داشته باشند و این غیبت بدون عذر موجه باشد از نظر قانونی سرباز، فراری به حساب می‌آید.
این رفتار در قالب جرم فرار از خدمت قابل پیگیری است و برای آن مجازات‌هایی از جمله حبس، اضافه خدمت و محرومیت‌های قانونی اعمال می‌شود. قانون‌گذار در این خصوص حساسیت ویژه‌ای به خرج داده و بنا به شرایط صلح یا جنگ، شرایط مشخصی را برای شمول عنوان مجرمانه بر این رفتار در نظر گرفته است.
دلایل فرار از خدمت از سربازی
فرار از خدمت سربازی اگرچه از منظر قانون یک تخلف و حتی در مواردی جرم تلقی می‌شود؛ اما نمی‌توان انکار کرد که پشت این اقدام در بسیاری از مواقع دلایل و فشارهای گوناگونی نهفته است. به ویژه در شرایط کنونی کشور که گاهی این فشارها غیرقابل تحمل می‌شود.
با وجود آگاهی سربازان از پیامدهایی مانند حبس، اضافه خدمت، محدودیت‌های اداری و مالی یا حتی سابقه کیفری در پرونده نظام وظیفه، هم‌چنان بخشی از مشمولان تصمیم به فرار از خدمت سربازی می‌گیرند؛ اما مهم‌ترین دلایل این اقدام مشکلات خانوادگی و مسئولیت‌های مالی در خانواده یا شرایط وحشتناک اقتصادی است.
نیازهای شدید اقتصادی، نبود حمایت اجتماعی و کمبود منابع مالی باعث می‌شود تا برخی آگاهانه از خدمت سربازی فرار کنند؛ حتی با وجود این‌که از خطرات قانونی آن خبر دارند. از طرفی فشارهای روانی، عدم آمادگی ذهنی برای پذیرش شرایط نظامی و ترس از مواجهه با شرایط سخت از دیگر دلایل شایع برای فرار از خدمت سربازی شناخته می‌شود.
بسیاری از سربازان از لحاظ روانی برای مواجهه با شرایط سختگیرانه نظامی، انضباط اجباری و محدودیت‌ها آمادگی ندارند. ضمن این‌که نمی‌توان از خشونت مسئولان در این دوره یا بدرفتاری برخی افراد و احساس تبعیض در محیط نظامی، چشم‌پوشی کرد.
فرار از خدمت ارتش
خدمت در ارتش به عنوان بخشی از نظام وظیفه عمومی، تابع قواعد خاص و ضوابط منسجم‌تری نسبت به سایر نیروهای مسلح است. در چارچوب این مقررات کارکنان رسمی، پیمانی و وظیفه ارتش موظف هستند چه در زمان صلح چه در شرایط ویژه مانند آماده‌باش یا جنگ در محل خدمت حضور منظم داشته باشند. غیبت غیرموجه این کارکنان بسته به مدت زمان آن می‌تواند مشمول عنوان مجرمانه فرار از خدمت تلقی شود.
اگر در زمان صلح غیبت از ۱۵ روز تجاوز کند یا در شرایط جنگی یا درگیری‌های مسلحانه این مدت بیش از ۵ روز باشد، فرد مشمول مقررات کیفری مربوط به فرار از خدمت می‌شود. به همین دلیل می توانید از مشاوره با وکیل کیفری تهران استفاده کنید.
این قوانین در مقایسه با سایر نهادهای نظامی با دقت و سختگیری بیشتری اجرا می‌شود؛ چراکه نظم و آمادگی عملیاتی در این نهاد اهمیت دوچندانی دارد. همچنین قانون‌گذار تفاوت‌هایی میان دفعات ارتکاب جرم قائل شده است.
در مرتبه اول سرباز فراری به ۳ ماه اضافه خدمت محکوم می‌شود؛ اما در صورت تکرار، مجازات‌ها تشدید یافته و شامل یک تا ۵ سال حبس می‌شود. از طرفی اگر فرار از خدمت در شرایط جنگی یا آماده‌باش رخ دهد، مجازات‌ها از ۳ تا ۱۵ سال حبس برای مرتکب در نظر گرفته شده است.
با این حال در مقررات تعیین شده تدابیری نیز برای بازگشت داوطلبانه پیش‌بینی شده؛ به‌گونه‌ای که اگر شخص پیش از دستگیری خود را معرفی و به خدمت بازگردد در مواردی امکان برخورداری از تخفیف مجازات یا صرف‌نظر از برخی تبعات کیفری وجود دارد. این سیاست در جهت ایجاد انگیزه برای بازگشت نیروهای فراری و حفظ انسجام دفاعی ارتش، اعمال می‌شود.
قوانین فرار از خدمت سربازی
بر اساس ماده ۵۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح اگر کارکنان وظیفه یا همان سربازان در زمان صلح بیش از ۱۵ روز متوالی بدون عذر موجه غیبت داشته باشند از نظر قانونی فراری محسوب می‌شوند.
در چنین حالتی اگر فرد دستگیر یا به مراجع ذی‌ربط معرفی شود با توجه به شرایط پرونده، ممکن است به یکی از ۲ مجازات‌ها یعنی حبس از ۳ ماه تا یک سال یا اضافه خدمت به همین میزان محکوم شود.
این ماده به عنوان مبنای قانونی اصلی در شناسایی و مجازات افراد فراری از خدمت سربازی شناخته می‌شود و نشان می‌دهد عدم ارائه دلیل موجه و استمرار، ملاک احراز این جرم بوده و برخورد با آن در چارچوب مقررات فوق انجام می‌گیرد.
همچنین ماده ۶۰ قانون مذکور با هدف تسهیل بازگشت داوطلبانه سربازان فراری، شرایطی را برای بهره‌مندی از تخفیف مجازات پیش‌بینی کرده است. مطابق با این ماده قانونی چنان‌چه فرار از خدمت سربازی برای اولین بار در مدت ۶۰ روز از تاریخ شروع غیبت باشد و سرباز خود را معرفی کند، بدون نیاز به ارجاع به مرجع قضایی به ازای هر روز غیبت ۲ روز اضافه خدمت برای او در نظر گرفته می‌شود. البته در قوانین جدید معافیت، این‌گونه مقرر شده که افراد فراری بسته به غیبت خود به مجازات ۳ تا ۶ ماه اضافه خدمت محکوم هستند.
حال در شرایطی که معرفی داوطلبانه پس از سپری شدن مهلت ۶۰ روز انجام گیرد یا فرد سابقه فرار داشته باشد، موضوع در صلاحیت مرجع قضایی قرار می‌گیرد و مجازات‌ها بین ۲ تا ۶ ماه حبس است.
همچنین در شرایط خاص مانند جنگ، آماده‌باش یگان یا بسیج عمومی، اگر شخص در همان وضعیت خود را معرفی کند، قانون‌گذار او را از تعقیب و مجازات معاف می‌داند. قانون‌گذار با هدف تامین نیروی انسانی در شرایط جنگی و بحرانی، این رویکرد را برای بازگشت سربازان فراری در نظر گرفته است.
استعلام فرار از خدمت
فرار از خدمت سربازی موضوعی حساس است که در بسیاری موارد با عواقب کیفری یا انضباطی همراه می‌شود. از همین رو قانون‌گذار و نهادهای مسئول امکان استعلام وضعیت خدمت نظام وظیفه و پیگیری غیبت یا فرار را فراهم کرده‌اند.
مشمولان می‌توانند از روش‌های مختلفی نسبت به بررسی و پیگیری وضعیت سربازی خود اقدام کنند. در ادامه به بررسی این روش‌ها و فرایند استعلام‌گیری می‌پردازیم:
- مراجعه به دفاتر پلیس ۱۰+: یکی از راحت‌ترین روش‌های استعلام وضعیت خدمتی یا پیگیری وضعیت سرباز فراری، مراجعه به دفاتر پلیس ۱۰+ است. این دفاتر با اتصال مستقیم به سامانه نظام وظیفه عمومی ناجا، اطلاعات لازم درباره غیبت، فرار، تاریخ اعزام یا وضعیت معافیت مشمول را ارائه می‌دهند. مراجعه کننده با در دست داشتن کارت ملی و مدارک شناسایی می‌تواند از طریق یکی از این دفاتر درخواست گزارش وضعیت را از متصدیان دفتر داشته باشد.
- استعلام از طریق سامانه سخا: سامانه سخا یکی از سامانه‌های خدمات الکترونیکی انتظامی است که دسترسی کامل به اطلاعات مشمولان دارد و وضعیت فرار از خدمت سربازی را مشخص می‌کند. برای ورود به این سامانه باید به آدرس سامانه خدمات انتظامی پلیس، یعنی sakha.epolice.ir مراجعه کنید و از بخش نظام وظیفه عمومی گزینه «مشمولان» و سپس «سربازان فراری» یا «خدمات اینترنتی وظیفه عمومی» را انتخاب کنید. در این بخش با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور که هنگام ثبت نام اولیه دریافت شده، پنل شخصی باز می‌شود. در این صفحه تعداد روزهای غیبت، تاریخ اعزام، وضعیت فعلی و حتی تخلفات انضباطی قابل مشاهده است.
- استفاده از سامانه‌های پیامکی: در برخی موارد افراد می‌توانند از طریق سامانه‌های پیامکی که توسط پلیس راهور یا سازمان نظام وظیفه معرفی می‌شود، اطلاعات کلی از وضعیت سربازی خود را دریافت کنند. پیگیری در این سامانه با ارسال کد ملی به شماره‌های اعلام شده، انجام می‌گیرد و وضعیت مشمولیت، شروع غیبت یا نیاز به مراجعه حضوری را مشخص می‌کند.
- استعلام فرار از خدمت سربازی با کد ملی: استعلام سرباز فراری با کد ملی به تنهایی امکان‌پذیر نیست. در واقع شخص مشمول باید ابتدا مشخص کند که از کدام درگاه یا سامانه قصد پیگیری دارد؛ مانند سامانه سخا یا سامانه‌های پیامکی و بعد به کمک کد ملی از وضعیت خود مطلع شود.
تفاوت فرار از خدمت سربازی و مشمول غایب
در نظام حقوقی، میان فرار از خدمت سربازی و مشمول غایب تفاوت‌هایی وجود دارد که هم در ماهیت تخلف و هم در نوع برخورد قانونی با آن‌ها دیده می‌شود.
در واقع سرباز فراری به کسی اطلاق می‌شود که از قبل مراحل اعزام به خدمت را گذرانده و به یگان خدمتی معرفی شده و مدتی از دوره خدمت نظام وظیفه را سپری کرده است؛ اما بعد از آن بدون اطلاع و مجوز قانونی از یگان خارج شده و قصد بازگشت نیز ندارد. به ویژه اگر فرار بیش از ۱۵ روز ادامه یافته باشد که قانون‌گذار چنین رفتاری را نقض انضباط نظامی می‌داند و با سختگیری بیشتری برخورد می‌کند.
در مقابل مشمول غایب شخصی است که هنوز به خدمت اعزام نشده؛ اما در مهلت‌های قانونی تعیین شده توسط سازمان نظام وظیفه برای پست دفترچه آماده به خدمت، تعیین وضعیت یا اعزام، اقدام نکرده است؛ یعنی افرادی که به سن خدمت سربازی رسیده‌اند، اما هنوز دفترچه آماده به خدمت را پست نکرده و اقدامات لازم را انجام نداده‌اند، مشمول غایب به حساب می‌آیند.
افراد مشمول غایب از نظر قانونی هنوز وارد پروسه سربازی نشده‌اند؛ اما به دلیل تخلف در مراحل مقدماتی، مشمول جریمه‌هایی مانند محرومیت از خدمات دولتی، پرداخت جریمه‌های نقدی، محدودیت در صدور گذرنامه یا کارت پایان خدمت می‌شوند.
در واقع تفاوت اصلی این ۲ گروه در این است که سرباز فراری خدمت را آغاز ولی آن را ترک کرده؛ در حالی که مشمول غایب به کسی گفته می‌شود که هنوز وارد محیط خدمتی نشده و دفترچه آماده به خدمت را پست نکرده است.
جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید
عواقب و مجازات فرار از خدمت از سربازی
بر اساس ماده ۵۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح هر فرد نظامی که در زمان صلح بدون کسب اجازه قانونی از یگان خدمتی خود، غیبتی بیش از ۱۵ روز متوالی داشته باشد، سرباز فراری محسوب می‌شود و به حبس از ۳ ماه تا یک سال محکوم است.
همچنین مطابق با ماده ۶۰ همین قانون اگر فرار برای بار دوم یا بیشتر تکرار شود، مجازات‌ها تشدید می‌یابند. ضمن این‌که اضافه خدمت، پرداخت جریمه نقدی و تشکیل پرونده انضباطی از جمله تبعات قطعی فرار از خدمت محسوب می‌شود.
علاوه‌بر مجازات‌های مقرر شده، فرار از خدمت سربازی عواقب حقوقی و اجتماعی نیز دارد که زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. افرادی که سابقه فرار دارند یا بدون کارت پایان خدمت یا معافیت هستند از استخدام در نهادهای دولتی، ادارات، شرکت‌ها و کارگاه‌های خصوصی و عمومی محروم می‌شوند. همچنین امکان ثبت نام یا ادامه تحصیل در دانشگاه و اخذ مدرک تحصیلی و شغلی را ندارند؛ حتی ممکن است امکان دریافت جواز کسب‌وکار یا گذرنامه را هم از دست بدهند.
از طرفی در صورت شناسایی سرباز فراری توسط نیروهای نظامی، دژبان یا سایر مراجع انتظامی، دستگیری فوری و معرفی به مراجع قضایی انجام می‌گیرد. در واقع به‌جز مجازات‌های سختگیرانه در این خصوص، عواقبی مانند از دست دادن فرصت‌های شغلی، تحصیلی و اجتماعی در انتظار سرباز فراری است.
مجازات فرار از خدمت سربازی بار اول
قانون‌گذار در مواجهه با فرار از خدمت سربازی برای بار اول، رویکردی تسهیل گرایانه و منعطف‌تر در پیش گرفته است تا مشمولانی که مرتکب این تخلف شده‌اند، امکان بازگشت به خدمت را با کم‌ترین تبعات ممکن داشته باشند.
طبق مقررات نظامی در فرار اول اگر مدت غیبت سرباز کم‌تر از ۲ ماه باشد، مشمول اضافه خدمت به میزان ۲ برابر مدت غیبت می‌شود؛ اما اگر مدت فرار از خدمت بیش از ۲ ماه ادامه یابد، موضوع از دایره انضباطی خارج شده و به عنوان جرم تلقی می‌شود.
در چنین شرایطی پرونده سرباز فراری به دادسرا ارجاع خواهد شد و مطابق با مواد قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح، امکان حبس از ۲ تا ۶ ماه وجود دارد. البته این مقررات ناظر به شرایط عادی و در صلح است.
در مقابل در زمان جنگ یا شرایط خاص نظامی، مجازات‌ها به مراتب شدیدتر خواهند بود و حتی می‌تواند عواقبی نظیر حبس‌های طولانی مدت یا محرومیت‌های خاص نظامی را در بر داشته باشد.
مجازات فرار از خدمت سربازی بار دوم
در صورتی که مشغول خدمت نظام وظیفه برای دومین بار مرتکب فرار از خدمت شود، قانون‌گذار با شدت بیشتری با او برخورد می‌کند؛ چراکه سابقه‌دار بودن در این زمینه نشانه تکرار تخلف و بی‌اعتنایی به قوانین نظام وظیفه تلقی می‌شود.
در این وضعیت مسئولان دیگر به اضافه خدمت ساده بسنده نمی‌کنند و فرد به موجب قانون و با صدور حکم قطعی دادگاه نظامی به حبس تعزیری از ۲ تا ۶ ماه محکوم می‌شود.
مجازات فرار از خدمت سربازی برای بار دوم صرف‌نظر از مدت آن است و قاضی ممکن است با توجه به سوابق، شرایط و انگیزه فرار، مجازات اشد یا اخف را اعمال کند. همچنین در پرونده‌های فرار دوم، امکان محرومیت از برخی حقوق استخدامی یا اجتماعی وجود خواهد داشت. ضمن این‌که اضافه خدمت یا جریمه نقدی نیز به موجب ماده ۵۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح، اعمال می‌شود.
مجازات فرار از خدمت سربازی بار سوم
فرار از خدمت سربازی برای بار سوم باعث می‌شود تا مجازات‌ها به صورت تصاعدی تشدید پیدا کنند و قوانین سختگیرانه‌تری اعمال شوند. این اقدام از منظر قانون نظام وظیفه در زمره جرائم مکرر نظامی تلقی شده و با شدیدترین واکنش‌ها روبه‌رو می‌شود.
در چنین شرایطی اگر سرباز تا ۳ ماه غیبت داشته باشد به ۳ ماه اضافه خدمت محکوم می‌شود و اگر این مدت بیش از ۳ ماه باشد، میزان اضافه خدمت به ۶ ماه افزایش پیدا می‌کند.
در مواردی که مدت غیبت و فرار از خدمت سربازی بیش از یک سال باشد، فرد دیگر نه تنها مشمول تخلف ساده نیست، بلکه سرباز فراری به حساب می‌آید و مطابق با ماده ۶۳ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح به حبس از 3 ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. علاوه‌بر این عواقبی مانند سابقه کیفری، محدودیت‌های شغلی و اداری و حقوق فردی را به دنبال دارد.
در چنین شرایطی اگر سرباز توسط مراجع انتظامی دستگیر شود با بالاترین حد مجازات ممکن روبه‌رو خواهد شد؛ اما اگر پیش از دستگیری خود را معرفی کند، قانون‌گذار تخفیفاتی برای او قائل شده و مجازات او به ۳ ماه اضافه خدمت تقلیل می‌یابد. این تخفیف در جهت تشویق بازگشت داوطلبانه و امکانی برای بازگشت مشمولان در نظر گرفته شده است.
مجازات فرار از آموزشی سربازی
دوره آموزش نظام وظیفه یکی از مقاطع اساسی خدمت سربازی محسوب می‌شود که بی‌شک برای سرباز نیز با فشارهای روانی بسیاری همراه است. مشمولان در این مرحله برای اولین بار با انضباط سختگیرانه نظامی، محدودیت‌های شدید یا انجام اعمال فیزیکی و روانی سنگین روبه‌رو می‌شوند.
همین عوامل احتمال فرار از خدمت سربازی در دوره آموزشی را بیشتر می‌کند. به همین دلیل قانون‌گذار در این مرحله، مقررات خاص و مجازات‌های تفکیک شده‌ای پیش‌بینی کرده که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم:
- مجازات فرار کم‌تر از ۶۰ روز از آموزشی سربازی: اگر مشمول خدمت سربازی در حین دوره آموزشی از پادگان متواری شود و مدت غیبت او کم‌تر از ۶۰ روز باشد، مطابق مقررات انضباطی به اضافه خدمت محکوم می‌شود. در این شرایط به ازای هر روز غیبت، ۲ روز اضافه خدمت برای متخلف لحاظ خواهد شد. این مجازات در چارچوب تنبیهات انضباطی پادگانی اجرا می‌شود و جنبه کیفری ندارد.
- مجازات فرار بیشتر از ۶۰ روز از آموزشی سربازی: در صورتی که مدت فرار از آموزش نظام وظیفه بیش از ۶۰ روز ادامه یابد، موضوع از حالت تخلف انضباطی خارج شده و به عنوان جرم ترک خدمت، تحت پیگرد قرار می‌گیرد. در این وضعیت مشمول ممکن است به حبس تعزیری یا پرداخت جزای نقدی محکوم شود. رسیدگی به این موضوع در صلاحیت دادسرای نظامی است و در صورت اثبات، سابقه کیفری نیز به دنبال دارد.
جریمه نقدی فرار از خدمت سربازی
در برخی موارد خاص مرجع قضایی رسیدگی کننده به پرونده فرار از خدمت سربازی، می‌تواند با توجه به اوضاع و احوال شخصی سرباز، مجازات حبس را به جزای نقدی تبدیل کند. این اختیار بیشتر زمانی اعمال می‌شود که متهم دارای وضعیت خانوادگی نامناسب، فقر شدید مالی یا بیماری یا اضطرار خاص باشد. علاوه‌بر این عواملی مانند ندامت، حسن شهرت، پایبندی مذهبی و اخلاقی و نبود سابقه قبلی در فرار از خدمت نیز در تبدیل مجازات به جریمه نقدی تاثیرگذار است.
در چنین شرایطی قاضی می‌تواند به استناد ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی، مجازات حبس را به جزای نقدی از یک میلیون تا ۱۰ میلیون ریال تبدیل کند.
همچنین مجازات اضافه خدمت نیز ممکن است به صورت تخفیفی بین ۲ تا ۴ ماه تعیین شود. مجازات نقدی که برای فرار از خدمت سربازی محاسبه می‌شود، مبلغ چندانی نیست و به طور معمول این مبالغ کم‌تر از ۵۰ میلیون ریال است؛ حتی گاهی در صورت عدم توانایی پرداخت جریمه نقدی، ارائه سند و مدرک باعث می‌شود تا قاضی برای سرباز تخفیف قائل شود. این تخفیف بر اساس شرایط سرباز و با هدف حمایت از او پیش‌بینی شده است.
بخشش فرار از خدمت
بخشش فرار از خدمت سربازی یا تخفیف در مجازات سرباز فراری در مواردی امکان‌پذیر است که از سوی مراجع قانون‌گذار یا ستاد کل نیروهای مسلح، تصویب و به حوزه‌های نظام وظیفه سراسر کشور ابلاغ شده باشد.
در این راستا طبق بخشنامه صادره در سال ۱۴۰۴ سربازان فراری که شرایطی مانند کفالت خانوادگی، طرح انصار، بخشودگی سنی، ایثارگری یا مشکلات پزشکی داشته‌اند در صورت مراجعه داوطلبانه می‌توانند از مزایای عفو و معافیت برخوردار شوند و کارت پایان خدمت خود را بگیرند.
در کنار این بخشنامه‌ها برای بخشودگی و عفو فرار از خدمت سربازی، قانون‌گذار در چارچوب اختیارات دادرسان نظامی، شرایطی را فراهم کرده تا در موارد خاص امکان بخشش یا تخفیف مجازات وجود داشته باشد.
بر این اساس چنان‌چه مرجع قضایی تشخیص دهد که سرباز مشکلات حاد خانوادگی، فقر شدید مالی یا بیماری داشته و با احراز ندامت واقعی، حسن شهرت اخلاقی و در صورتی که سابقه قبلی فرار از خدمت نداشته باشد، می‌تواند مجازات را به جزای نقدی یا اضافه خدمت، تقلیل دهد. این تصمیم بر اساس مواد ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی اتخاذ می‌شود.
نکات حقوقی و توصیه‌های مهم فرار از خدمت
فرار از خدمت سربازی هرچند در ظاهر یک غیبت ساده تلقی می‌شود، اما همین تخلف واجد آثار و تبعات جدی است. از این‌رو آگاهی از قوانین و مقررات نظام وظیفه، تصمیم‌گیری آگاهانه در این خصوص و همچنین مشورت گرفتن از وکلای متخصص می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. در ادامه برخی از مهم‌ترین توصیه‌های حقوقی در این باره را با شما مرور می‌کنیم:
- اگر غیبت سرباز فراری کم‌تر از ۶۰ روز باشد، مجازات تنها اضافه خدمت معادل ۲ روز برای هر روز غیبت است؛ اما غیبت بیشتر از ۶۰ روز جنبه کیفری پیدا می‌کند.
- در شرایط عادی یا صلح، مجازات‌ها سبک‌تر از زمان جنگ است.
- مراجع قضایی می‌توانند با احراز شرایط خاص، مجازات حبس را به جزای نقدی تبدیل کنند.
- بخشودگی و عفوهای عمومی برای سربازان فراری از سوی ستاد کل نیروهای مسلح، اعلام و اجرایی می‌شود.
- معرفی داوطلبان به مراجع نظام وظیفه از شدت مجازات‌ها می‌کاهد.
- در مواردی ممکن است قاضی با اخذ وثیقه، قرار آزادی موقت صادر کند یا حداقل مجازات را برای سرباز فراری در نظر بگیرد.
- در بسیاری از پرونده‌های مربوط به فرار از خدمت سربازی، حضور وکیل متخصص نقش تعیین کننده‌ای در کاهش مجازات و تسریع روند رسیدگی دارد. بهترین وکیل تهران با تخصص بر قوانین خاص نظام وظیفه می‌توانند دفاعیه‌ای موثر برای موکل داشته باشند و با تقاضای تخفیف یا تبدیل مجازات، پیگیری‌های لازم را انجام دهند. بنابراین کمک گرفتن از وکلای حرفه‌ای، بهترین پیشنهاد برای سربازان فراری یا خانواده‌های درگیر با این موضوع است.
با توجه به بررسی قوانین در خصوص فرار از خدمت سربازی، این رفتار مشمولان از دید مراجع نظامی و قضایی در ابتدا تخلف محسوب می‌شود؛ اما در صورت ادامه پیدا کردن، جرم‌انگاری شده و بی‌شک موجب صدور احکام قضایی سنگین خواهد شد. ما در این صفحه سعی کردیم به طور کامل به این موضوع، قوانین مرتبط با آن و مجازات‌های مقرر شده بپردازیم.
همچنین از استعلام فرار از خدمت و روش‌های آن، تفاوت سرباز فراری و مشمول غایب هم اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم. در ادامه نیز مجازات‌های تفکیک شده فرار برای بار اول، دوم، سوم و فرار از دوره آموزشی را بررسی کردیم. چگونگی تبدیل مجازات به جریمه نقدی و شرایط بخشش را نیز توضیح دادیم و مهم‌ترین نکات پیرامون این موضوع را با شما به اشتراک گذاشتیم. امیدواریم که تشریح ابعاد حقوقی این موضوع به شما کمک کرده باشد و موثر واقع شود.
