حبس تعلیقی چیست؟
مطابق با ماده ۲۵ قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران در زمان صدور حکم از سوی حاکم، او می‌تواند طبق شرایط خاص هرگونه حبس از بازدارنده و تعزیری را معلق کند که به آن حبس تعلیقی گفته می‌شود. به این صورت اگر مجرم در مدت زمان مشخص شده جرمی مرتکب نشود، محکومیت برای او اجرا نخواهد شد.
حال برای این‌که بهتر بدانید حبس تعلیقی چیست؟ باید گفت که نوعی حبس و مجازات است که قانون‌گذار در نظر گرفته و قاضی می‌تواند بدون این‌که متهم زندانی شود، حکم را به مدت ۱ تا ۵ سال معلق کند.
البته اگر وی در هنگام زمان حکم تعلیقی، مرتکب جرم دیگری شود به‌جز مجازات تعیین شده به مجازات تعلیقی نیز محکوم می‌شود. یعنی متهم به مجازات هر ۲ جرم، هم جرمی که حکم حبس تعلیقی برای آن صادر شده و هم جرمی که در طول تعلیق مرتکب شده، محکوم می‌شود.
مطابق ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی باید بگوییم که در جرائم تعزیری درجه ۳ تا ۸ دادگاه این قابلیت را دارد تا با توجه به شرایط موجود در پرونده، جهت تعلیق صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از ۱ تا ۵ سال، معلق نماید.
همچنین دادستان یا قاضی در خصوص احکام کیفری بعد از اجرای یک سوم مجازات می‌توانند از دادگاه صادرکننده رای نهایی، تقاضای تعلیق کنند؛ ضمن این‌که محکومین می‌توانند بعد از تحمل یک سوم مجازات در صورت دارا بودن شرایط قانونی از دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری، تقاضای تعلیق کنند.
حبس تعلیقی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
حبس تعلیقی برای برخی از جرائم در قانون مجازات اسلامی در نظر گرفته شده است؛ به همین دلیل قاضی صادرکننده حکم، تنها برای موارد با رعایت شروط محکومیت تعلیقی امکان و اختیار تعلیق مجازات را دارد.
هدف از این امر، دادن فرصتی دوباره به مجرم برای بازگشت به زندگی اجتماعی و اصلاح است. بنابراین این حبس به افرادی تعلق می‌گیرد که بنابر تشخیص قاضی، تمایل و انگیزه برای اصلاح و عدم تکرار جرم را نشان دهند.
اما برای این‌که بهتر بدانید حبس تعلیقی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ باید گفت مطابق با ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی تنها جرائم تعزیری درجه ۳ تا ۸ مشمول محکومیت تعلیقی می‌شوند. همچنین پس از اجرای یک سوم مجازات مجرم در صورت دارا بودن شرایط قانونی، امکان تعلیق وجود دارد. پس برای افراد با شرایط خاص و مشخصی، حبس تعلیقی در نظر گرفته می‌شود که در ادامه جزئیات این شرایط را بیشتر بررسی می‌کنیم.
شرایط حبس تعلیقی
قانون ۴۶ مجازات اسلامی تعیین می‌کند حبس تعلیقی به چه کسانی تعلق می‌گیرد و باید چه شرایطی داشته باشد. به عبارتی قاضی تنها در شرایط مقرر شده می‌تواند تشخیص دهد که مجازات حبس متهم، معلق شود؛ اما شرایط حبس تعلیقی چیست؟
- مجازات حبس باید تعزیری باشد، حبس حدی معلق نمی‌شود.
از آن‌جا که مجازات‌های حدی بر پایه شرع تعیین شده‌اند، قاضی این اختیار را ندارد که میزان آن را کاهش یا افزایش دهد. در مقابل ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی حبس‌هایی که نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات و احکام مربوط به آن بر پایه قانون تعیین شده را تعزیری در نظر می‌گیرد و شرط حبس تعلیقی، تعزیری بودن حکم است. - حبس در نظر گرفته شده باید درجه ۳ تا ۸ باشد.
حبس‌های درجه ۳ تا ۸ از ۳ ماه تا ۱۵ سال تعیین شده‌اند؛ بنابراین اگر متهم محکوم به حبس تعزیری درجه ۲ باشد یا مجازات آن بیش از ۱۵ سال باشد، قاضی دیگر نمی‌تواند حکم حبس تعلیقی دهد. - یک سوم مجازات مجرم طی شده باشد.
معلق کردن اجرای مجازات در مواردی که درخواست تعلیق در زمان اجرای حکم صورت می‌گیرد، ملزم به این است که مجرم حداقل یک سوم مدت مجازات را تحمل کرده باشد. - جرم نباید از جمله جرائم مذکور در ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی باشد.
طبق این قانون، جرایم علیه امنیت ملی، جرائم سازمان یافته، جرم مسلحانه، قاچاق مواد مخدر، تعزیر بدل از قصاص و جرائم اقتصادی مشمول تعلیق اجرای مجازات نیستند. - متهم نباید سابقه کیفری موثری داشته باشد.
مطابق با ماده ۵۵ قانون مجازات اسلامی، محکوم علیه نباید سابقه محکومیت موثر کیفری داشته باشد یا اگر دارد، باید به جهتی از جهات قانونی، محکومیت و آثار آن از بین رفته باشد. - متهم باید به اجرای دستورهای دادگاه متعهد شود.
از دیگر شروط صدور حکم تعلیقی اجرای مجازات این است که محکوم علیه تعهد کند که زندگی شرافتمندانه و با رعایت اصول اخلاقی در پیش گرفته و از دستورهای دادگاه به‌طور کامل، تبعیت کند. در صورت عدم تبعیت مطابق با ماده ۵۰ قانون مجازات اسلامی، تعلیقی برای وی در نظر گرفته نمی‌شود.
خرید حبس تعلیقی
خرید حبس تعلیقی امکان‌پذیر نیست؛ علت آن هم این است که محکومیت تعلیقی توسط قاضی با توجه به شرایط و جرم ارتکابی، تعیین می‌شود و در صدور حکم عواملی مانند نوع جرم، سابقه کیفری، حسن سابقه و انگیزه اصلاح وجود دارد که هیچ کدام یک از این عوامل، قابل خرید و فروش نیستند.
بنابراین قاضی نمی‌تواند در ازای دریافت پول، حکم حبس تعلیقی برای متخلف صادر کند. از طرفی این را هم بدانید که خرید محکومیت تعلیقی، جرم محسوب می‌شود و می‌تواند برای فرد متخلف و واسطه، عواقب قانونی به‌همراه داشته باشد.
تفاوت حبس تعلیقی با حبس تعزیری
حبس تعلیقی و حبس تعزیری از مجازات‌هایی هستند که اهدافی متفاوت دارند. در محکومیت تعلیقی هدف اصلاح و بازپروری مجرم است؛ در حالی که حبس تعزیری هدفی با تمرکز بر تنبیه و سلب آزادی به منظور عدم ارتکاب مجدد جرم دارد؛ ضمن این‌که تعلیق فقط برای جرایم درجه ۳ تا ۸ بدون وجود سابقه کیفری، قابل صدور است.
در مقابل حکومیت‌های تعزیری شامل جرائم تعزیری، حدی و قصاص می‌شوند؛ اما مهم‌ترین تفاوت حبس تعزیری با حبس تعلیقی چیست؟
تفاوت اصلی این ۲ مجازات در نحوه اجرای آن است. در حبس تعلیقی مجرم به‌جای تحمل حبس در زندان به مدت معینی، آزاد و تحت نظر است و در صورت عدم ارتکاب جرم جدید، مجازات حبس او اجرا نخواهد شد.
در حالی که در حبس تعزیری مجرم باید تمام مدت مجازات خود را در زندان سپری کند. همچنین در حکومیت‌های تعلیقی امکان تخفیف یا تعلیق مجدد وجود دارد؛ اما در محکومیت‌های تعزیری این امکان محدودتر است.
آیا حبس تعلیقی نیاز به وثیقه دارد؟
به‌طور کلی حبس تعلیقی نیاز به وثیقه ندارد؛ ولی در مواردی ممکن است قاضی باتوجه به شرایط و اوضاع و احوال از فرد متخلف، وثیقه به عنوان تضمین برای حسن انجام تعهدات خود بخواهد. دریافت وثیقه بیشتر برای جرائم مالی به منظور تضمین پرداخت ضرر و زیان شاکی است یا در مواردی که احتمال فرار فرد متخلف وجود داشته باشد به جهت تضمین حضور فرد در مراجع قضایی در نظر گرفته می‌شود.
از طرفی در مواردی که فرد سابقه کیفری دارد، برای تضمین عدم تکرار جرم، احتمال این‌که قاضی وثیقه‌ای از او بخواهد، زیاد است. میزان وثیقه برای حبس تعلیقی به عواملی مانند نوع جرم، میزان ضرر و زیان شاکی و سابقه کیفری بستگی دارد. با ارائه وثیقه در حبس‌های تعلیقی در صورت عدم پایبندی فرد به تعهدات خود، وثیقه به نفع دولت ضبط خواهد شد.
حبس تعلیقی از چه زمانی شروع می‌شود؟
با دانستن این‌که حبس تعلیقی به چه کسانی تعلق می‌گیرد، مهم است که بدانید شروع مدت محکومیت تعلیقی یا آزادی مشروط از زمان صدور قرار تعلیق است. حال اگر بخشی از مجازات یا یکی از مجازات‌های مورد حکم معلق شود، مدت تعلیق از تاریخ خاتمه اجرای مجازات غیر معلق، شروع می‌شود. پس تعلیق حبس از زمان صدور حکم قطعی دادگاه آغاز می‌شود و فرد باید تا پایان دوره تعلیق به تعهدات خود پایبند باشد.
اعتراض به حبس تعلیقی
در صورتی که در رابطه با موضوع حبس تعلیقی ابهام قانونی وجود داشته باشد شرایط اعتراض به آن وجود دارد منتهی در این باره برای مسئله تجدیدنظر بهتر است حتما از یک وکیل خبره و مجرب استفاده کنید و به صورت شخصی اقدام نکنید!
حبس تعلیقی چگونه اجرا می‌شود؟
بعد از توضیح درخصوص این‌که حبس تعلیقی چیست و چه شرایطی دارد، نحوه اجرای آن هم اهمیت دارد. بعد از صدور حکم تعلیقی توسط قاضی، ابتدا ابلاغ حکم به محکوم علیه یا وکیل او انجام می‌شود. این حکم می‌تواند ساده یا به‌صورت مراقبتی باشد.
در تعلیق مراقبتی علاوه‌بر رعایت شرایط تعلیق ساده، محکوم علیه باید دستورات دادگاه را در مدت تعلیق، تحت نظارت عمل کند. در ابلاغیه ارسال شده، مدت زمان تعلیق، شرایط و تعهدات محکوم علیه و مرجع ناظر بر حسن انجام تعهدات مشخص می‌شود. بعد از آن محکوم علیه باید به واحد مراقبت مددکاری معرفی شود.
محکوم علیه موظف است در طول دوره تعلیق، تعهدات در نظر گرفته شده را به‌طور کامل انجام داده و مرتکب جرم جدیدی نشود. واحد مراقبت مددکاری انجام تعهدات محکوم علیه را در طول دوره حبس تعلیقی نظارت می‌کند و درصورت عدم پایبندی، مراتب را به قاضی گزارش می‌دهد.
در این شرایط اگر جرم جدیدی توسط وی انجام نشود، حبس تعلیقی لغو شده یا مشمول تخفیف می‌شود؛ در غیر این صورت حبس اجرا و به مجازات قبلی اضافه خواهد شد.
آیا حبس تعلیقی سوء پیشینه محسوب می‌شود؟
طبق ماده ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی، هرگاه محکوم علیه از تاریخ صدور قرار تعلیق اجرای مجازات در مدتی که از طرف دادگاه مقرر شده، مرتکب جرائم مستوجب محکومیت نشود، حبس تعلیقی بلااثر محسوب و از سجل کیفری او محو می‌شود.
پس می‌توان باتوجه به همین ماده گفت که محکومیت تعلیقی سوء پیشینه محسوب نمی‌شود. البته این به شرط آن است که کل مدت محکومیت تعلیق، بدون ارتکاب جرم سپری شود؛ در غیر این صورت با ارتکاب جرم در مدت زمان محکومیت تعلیقی، حکم حبس تعلیقی نیز در سجل کیفری ثبت می‌شود.
حبس تعلیقی مواد مخدر
مطابق با تغییرات جدید قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات مرتبط با جرائم نگهداری، حمل یا خریدوفروش مواد مخدر ۵ گرم تریاک یا ۲ گرم سایر مواد مخدر، برای بار اول، نصف شده و سپس به مدت ۵ سال، تعلیق می‌شود.
در سایر جرائم مربوط به حمل مواد مخدر از جمله حمل مواد مخدر گل، مجازات حبس تعزیری هم به نصف، تقلیل یافته است. همچنین ارتکاب جرم برای بار دوم باعث می‌شود مجازات حبس تعلیقی لغو شده و به‌جای آن، حبس تعزیری اجرا شود.
نکات و توصیه‌های مهم حقوقی حبس تعلیقی
رعایت نکات حقوقی مرتبط با حبس تعلیقی برای محکوم علیه یا وکیل و نماینده قانونی او کمک می‌کند تا این روند با موفقیت سپری شود و مقررات تعیین شده توسط دادگاه، لحاظ شوند؛ اما توصیه‌های مهم حقوقی حبس تعلیقی چیست؟
- ارتکاب هرگونه جرم قانونی باعث می‌شود محکومیت تعلیقی لغو شده و حکم زندان، اجرایی شود.
- در مواردی که نیاز به نظارت یا گزارش به مددکاری و مراجع قضایی است، این روند باید به‌طور منظم انجام شود.
- افرادی که سابقه کیفری ندارند و جرم آن‌ها در دسته جرائم تعزیری ۳ تا ۸ است، احتمال بیشتری برای دریافت حکم حبس تعلیقی دارند.
- هر گونه تخلفی که در خصوص خرید محکومیت تعلیقی اثبات شود، جرم محسوب شده و عواقب قانونی دارد.
- توجه داشته باشه که حضور یک وکیل متخصص کمک زیادی در فرایند درخواست حبس تعلیقی، تنظیم دفاعیات و رعایت شرایط قانونی می‌کند.
کمک گرفتن وکیل کیفری در تهران یا شهر محل سکونت خود و بهره بردن از مشورت ایشان بسیار کمک کننده خواهد بود. همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی در تهران که توسط بهترین وکیل در تهران از گروه حقوقی دادپایا ارائه می‌شود، نیز استفاده نمایید.
در این صفحه از مجله حقوقی دادپایا در رابطه با موضوع حبس تعلیقی سخن گفتیم و در انتها به مهم‌ترین نکات مرتبط با این موضوع نیز اشاره کردیم و اینک در انتها امیدواریم مطالب این صفحه برای شما مفید بوده باشد.
