اعتراض شخص ثالث چیست؟
اعتراض ثالث، ابزاری حقوقی است که به افراد این امکان را می‌دهد تا در صورتی که حکم صادره در یک پرونده، به حقوق آن‌ها لطمه بزند، وارد فرایند دادرسی شوند. به عبارت ساده‌تر، زمانی که شخصی احساس می‌کند حکمی که در یک دعوای قضایی صادر شده، به حقوق او به عنوان یک شخص ثالث آسیب می‌رساند، می‌تواند با طرح دعوای اعتراض ثالث، از حقوق خود دفاع کند.
این شخص که در دعوای اصلی طرف نبوده، می‌تواند با ارائه دلایل قانع‌کننده، خواستار اصلاح یا لغو بخشی از حکم شود که به حقوق او خدشه وارد کرده است. طرح دعوای اعتراض ثالث، شرایط و مراحل خاص خود را دارد. فردی که قصد اعتراض دارد، باید بتواند ثابت کند که حکم صادره به طور مستقیم بر حقوق او تأثیر گذاشته و او را متضرر کرده است. همچنین، باید در مهلت قانونی مشخص شده، اقدام به طرح این دعوی نماید. دادگاه نیز موظف است به این دعوا رسیدگی کرده و پس از بررسی ادعاهای طرفین، حکم مناسب را صادر کند.
دعوی اعتراض شخص ثالث
دعوای اعتراض ثالث، ابزاری حقوقی است که برای محافظت از حقوق افرادی طراحی شده است که به طور مستقیم در یک دعوی قضایی طرف نبوده‌اند، اما حکم صادره در آن پرونده، به طور غیرمستقیم بر حقوق آن‌ها تأثیر گذاشته است. به عبارت ساده‌تر، تصور کنید در یک دعوای بین دو نفر، حکمی صادر می‌شود که به مال یا حقی که شما بر آن ادعایی دارید، مربوط می‌شود.
در چنین شرایطی، شما به عنوان یک شخص ثالث می‌توانید با طرح دعوای اعتراض ثالث، وارد پرونده شوید و از حقوق خود دفاع کنید. این روش قانونی به این منظور طراحی شده است که از تضییع حقوق اشخاص ثالث جلوگیری کرده و اطمینان حاصل شود که حکم دادگاه تنها بر طرفین دعوا و حقوق آن‌ها تأثیرگذار باشد.
انواع اعتراض ثالث
به صورت کلی اعتراض ثالث به سه قِسم تقسیم می‌شود. نوع اول آن اعتراض ثالث اصلی، نوع دوم آن اعتراض ثالث اجرایی و نوع سوم آن اعتراض ثالث طاری است که ما در ادامه هر نوع از اعتراض ثالث را مفصل توضیح دادیم!
اعتراض ثالث اصلی
اعتراض ثالث اصلی به این معناست که فردی که در ابتدا طرف دعوا نبوده، درخواست می‌کند تا وارد یک پرونده قضایی شود و در آن به عنوان یکی از طرفین شرکت کند. این فرد که شخص ثالث نامیده می‌شود، معمولاً به دلیل اینکه حکم نهایی پرونده می‌تواند به طور مستقیم بر حقوق یا منافع او تأثیر بگذارد، چنین درخواستی را مطرح می‌کند.
در واقع، شخص ثالث معتقد است که اگر حکم به نفع یکی از طرفین اصلی صادر شود، به حقوق او لطمه وارد خواهد شد. برای اینکه یک شخص ثالث بتواند به صورت اصلی در یک پرونده شرکت کند، باید دلایل قانع‌کننده‌ای ارائه دهد. او باید نشان دهد که حکم صادره در این پرونده، به طور مستقیم و قابل توجهی بر حقوق یا منافع او تاثیرگذار خواهد بود.
همچنین، باید ثابت کند که این تأثیر به‌گونه‌ای است که حقوق او را تضییع می‌کند و او را در موقعیتی قرار می‌دهد که باید از خود دفاع کند. با توجه به این دلایل، دادگاه تصمیم می‌گیرد که آیا به شخص ثالث اجازه ورود به پرونده را بدهد یا خیر.
اعتراض ثالث اجرایی
در دنیای حقوقی، پس از آنکه حکمی قطعی و لازم‌الاجرا صادر می‌شود، مرحله اجرای حکم آغاز می‌شود. در این مرحله، محکوم‌علیه مکلف است به آنچه که محکوم شده، عمل کند. اما گاهی پیش می‌آید که در حین اجرای حکم، فردی که در دعوای اصلی طرف نبوده (شخص ثالث)، ادعایی بر روی مالی که قرار است توقیف و فروخته شود داشته باشد. مثلاً ممکن است ادعا کند که این مال از آن اوست یا اینکه او روی آن حق قانونی دارد.
در چنین مواردی، قانونگذار برای حفظ حقوق این فرد بی‌طرف، راهکاری به نام “اعتراض ثالث اجرایی” را پیش‌بینی کرده است. به عبارت ساده‌تر، اعتراض ثالث اجرایی، ابزاری حقوقی است که به شخص ثالث اجازه می‌دهد تا در جریان اجرای حکم، وارد پرونده شود و ادعای خود را مطرح کند. او می‌تواند بگوید که مال یا حقی که قرار است به نفع فرد دیگری توقیف شود، در واقع به او تعلق دارد یا اینکه او نسبت به آن حق قانونی دارد.
هدف اصلی از طرح اعتراض ثالث اجرایی، جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص ثالث است. به این ترتیب، فردی که به ناحق درگیر یک دعوای حقوقی شده، می‌تواند با استفاده از این ابزار قانونی، از حقوق خود دفاع کند و از ضرر و زیان احتمالی جلوگیری کند.
اعتراض ثالث طاری
فرض کنید که قبلاً بین دو نفر دعوایی بوده و دادگاه در این باره حکم یا قرار مشخصی صادر کرده است. حالا یکی از این دو نفر، در دعوای جدیدی که علیه شخص سومی (شخص ثالث) مطرح می‌کند، از همان حکم قبلی به عنوان مدرکی برای اثبات ادعایش استفاده می‌کند. در این شرایط، اگر شخص ثالث احساس کند که این حکم به حقوق او لطمه می‌زند، می‌تواند به آن اعتراض کند. این نوع اعتراض را “اعتراض ثالث طاری” می‌نامیم. به عبارت ساده‌تر، اعتراض ثالث طاری زمانی مطرح می‌شود که یکی از طرفین دعوا، برای اثبات ادعای خود در یک دعوای جدید، به حکمی که قبلاً در دعوای دیگری صادر شده است، استناد کند و شخص ثالثی که در آن دعوای اول حضور نداشته، به این حکم اعتراض کند.
همانطور که گفتیم، اعتراض ثالث طاری وقتی به وجود می‌آید که شخص سوم که در دعوای اصلی نبوده، متوجه شود که حکمی که در آن دعوا صادر شده، به حقوق او آسیب می‌زند! این شخص برای دفاع از حقوق خود و جلوگیری از اجرای حکمی که به زیان اوست، می‌تواند به آن حکم اعتراض کند. هدف از طرح اعتراض ثالث طاری، این است که شخص ثالث بتواند نشان دهد که حکم قبلی به اشتباه صادر شده یا اینکه به حقوق او به عنوان یک شخص ثالث لطمه زده است و در نتیجه، از اجرای آن حکم در دعوای جدید جلوگیری شود.
شخص ثالث به چه آرایی می‌تواند اعتراض کند؟
به طور کلی شخص ثالث می‌تواند به کلیه آرای قطعی دادگاه‌های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر در دعاوی حقوقی، کیفری، خانواده و اداری و همچنین آرای مربوط به دعاوی مرتبط با اصل نکاح و طلاق اعتراض کند و برای این موضوع محدودیتی نخواهد داشت!
شرایط لازم برای طرح دعوای اعتراض ثالث
برای طرح دعوی اعتراض ثالث علاوه‌بر شرایط عمومی شکایت حقوقی، باید شرایط به خصوصی وجود داشته باشد که از مهم‌ترین آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دعوایی پیش از فرآیند اعتراض طرح شده باشد.
- دعوا در حال رسیدگی باشد.
- در موضوع مطرح شده ضرری برای شخص ثالث وجود داشته باشد.
- طرح دعوا برای تبانی یا به تاخیر انداختن دعوای اصلی نباشد!
- ورود شخص ثالث انجام شده باشد.
علاوه‌بر موارد بالا باید توجه داشته باشید آرای قابل اعتراض در این موضوع شامل آرای حقوقی دادگاه‌های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر، آرای دیوان عدالت اداری، آرای داوری و تمام احکام و قرار‌ها می‌باشد!
زمان اعتراض شخص ثالث
زمان اعتراض شخص ثالث به موضوع پرونده حائز اهمیت است. در این باره اگر شما به عنوان فرد ثالثی متوجه این موضوع شدید و پرونده در جریان رسیدگی قرار داشت، می‌توانید پیش از صادر شدن حکم نهایی، نسبت به اعتراض ثالث اقداماتِ حقوقی خود را انجام دهید. اما اگر بعد از صادر شدن حکم نهایی دادگاه شما به عنوان شخص ثالث متوجه این موضوع شده‌اید باید پس از قطعی شدن حکم نسبت به این موضوع اقدام کنید!
در این باره مدت زمانی که می‌توانید نسبت به اعتراض شخص ثالث اقدام کنید؛ یک سال تا تاریخ اطلاع می‌باشد. همچنین در برخی موارد خاص امکان طرح این دعوا پس از یک سال نیز وجود خواهد داشت!
به عنوان نمونه اگر فرد ثالث صغیر، مجنون، یا ورشکسته باشد پس از رفع مشکلات خود قادر به اعتراض خواهد بود اما پیچیدگی‌های خاص این موضوع گسترده‌تر می‌شود و برای اینگونه موارد معمولا اخذ بهترین وکیل در تهران یا شهرمحل سکونت خود، می‌تواند انتخابی هوشمندانه باشد!
مهلت اعتراض شخص ثالث
همانطور که در عنوان قبل نیز به صورت جامع توضیح دادیم، مهلت اعتراض شخص ثالث تا ۱ سال بعد از اطلاع (مگر در شرایط و موارد خاص) می‌باشد!
نمونه دادخواست اعتراض ثالث
عدم استماع اعتراض ثالث به چه معناست؟
وقتی شخصی اعتراضی را در جریان یک پرونده قضایی مطرح می‌کند، انتظار دارد که دادگاه به این اعتراض رسیدگی کند. اما گاهی اوقات، دادگاه به دلایل قانونی و موجه، به این اعتراض رسیدگی نمی‌کند و آن را رد می‌کند. به این عمل، “عدم استماع اعتراض” می‌گویند. در واقع، دادگاه با صدور قرار عدم استماع، اعلام می‌کند که به دلایلی که در قانون پیش‌بینی شده است، نمی‌تواند به اعتراض شخص ثالث رسیدگی کند.
چه عواملی باعث عدم استماع اعتراض ثالث می‌شود؟
دلایل مختلفی می‌تواند باعث شود که دادگاه به اعتراض شخص ثالث رسیدگی نکند که برخی از این دلایل عبارتند از:
- عدم وجود شرایط قانونی برای طرح دعوا: اگر اعتراض شخص ثالث با قوانین و مقررات موجود مغایرت داشته باشد یا شرایط قانونی برای طرح آن فراهم نباشد، دادگاه می‌تواند آن را رد کند.
- عدم صلاحیت دادگاه: اگر دادگاهی که اعتراض در آن مطرح شده، صلاحیت رسیدگی به موضوع را نداشته باشد، دادگاه می‌تواند با صدور قرار عدم استماع، پرونده را به دادگاه صالح ارجاع دهد.
- بی‌موردی یا بی‌موضوع بودن دعوا: اگر اعتراض شخص ثالث فاقد اساس قانونی باشد یا موضوع آن به گونه‌ای باشد که قابل رسیدگی در دادگاه نباشد، دادگاه می‌تواند آن را رد کند.
آیا می‌توان به قرار عدم استماع اعتراض کرد؟
بله، در بسیاری از موارد، می‌توان به قرار عدم استماع اعتراض کرد. اگر شخص ثالث معتقد باشد که دادگاه به اشتباه به اعتراض او رسیدگی نکرده است، می‌تواند با طرح اعتراض، از دادگاه بالاتر درخواست تجدیدنظر کند. البته، موفقیت در این اعتراض به دلایل و مستنداتی که شخص ثالث ارائه می‌دهد بستگی دارد!
مراحل و نحوه طرح دعوای اعتراض شخص ثالث
طرح دعوای اعتراض ثالث، پروسه‌ای قانونی است که نیازمند دقت و رعایت مراحل مشخصی است. برای اینکه بتوانید به درستی این دعوا را مطرح کنید، بهتر است ضمن دریافت مشاوره حقوقی در تهران یا شهر محل سکونت خود، مراحل زیر را به ترتیب طی کنید:
- جمع‌آوری مدارک لازم: اولین گام، جمع‌آوری تمام مدارک مرتبط با پرونده است. این مدارک شامل کپی برابر اصل رای دادگاهی که به آن اعتراض دارید، تمامی اسناد و مدارکی که نشان می‌دهد حق شما به عنوان شخص ثالث در این رای تضییع شده است، و اطلاعات کاملی از خودتان و طرفین اصلی دعوا می‌شود. هرچه مدارک شما مستندتر و کامل‌تر باشد، شانس موفقیت شما در این دعوا بیشتر خواهد بود.
- تنظیم دادخواست: پس از جمع‌آوری مدارک، نوبت به تنظیم دادخواست می‌رسد. در این دادخواست باید به طور دقیق و روشن، مشخصات خود، طرفین اصلی دعوا، دادگاهی که رای مورد نظر را صادر کرده است، و دلایل اعتراض خود را بیان کنید. همچنین باید به طور واضح و مستدل توضیح دهید که چگونه رای صادره به حقوق شما لطمه زده است. در انتهای دادخواست نیز باید خواسته خود را به طور مشخص بیان کنید. مثلاً اینکه آیا می‌خواهید رای صادره لغو شود یا اصلاح شود.
- تقدیم دادخواست: پس از تنظیم دادخواست، باید آن را به دادگاه صالح تقدیم کنید. امروزه، بسیاری از دادخواست‌ها به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند. بنابراین، شما می‌توانید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی و پرداخت هزینه دادرسی، دادخواست خود را ثبت کنید.
مرجع قضایی صالح رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث
وقتی شخصی معتقد است که در جریان اجرای یک حکم، به حقوق او به عنوان شخص ثالث تجاوز شده است، می‌تواند با طرح دعوای اعتراض ثالث، از خود دفاع کند. اما سوالی که پیش می‌آید این است که کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به این نوع دعاوی را دارد؟
پاسخ به این سوال در قانون اجرای احکام مدنی مشخص شده است. بر اساس این قانون، دادگاهی که حکم اولیه را صادر کرده و اکنون در حال اجرای آن است، صلاحیت رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی را دارد. به عبارت ساده‌تر، همان دادگاهی که در ابتدا پرونده را بررسی کرده و حکم داده است، باید به اعتراضی که در مرحله اجرای حکم مطرح می‌شود نیز رسیدگی کند.
دلیل این امر این است که اعتراض ثالث اجرایی، در واقع اعتراضی به نحوه اجرای حکم است و به ماهیت اصلی حکم ارتباطی ندارد. بنابراین، دادگاهی که به ماهیت حکم مسلط است و از جزئیات پرونده آگاهی دارد، بهترین مرجع برای رسیدگی به این نوع اعتراضات است. همچنین، رسیدگی به اعتراض ثالث در همان دادگاهی که حکم را صادر کرده است، موجب تسریع در روند رسیدگی و جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه می‌شود.
ما در مطالب این صفحه در رابطه با اعتراض شخص ثالث سخن گفتیم و ۰ تا ۱۰۰ این موضوع را نیز مورد بررسی قرار دادیم و اطلاعات حقوقی مفیدی در این زمینه به شما مخاطب گرامی ارائه دادیم و اینک در انتهای مطالب این صفحه امیدواریم مطالب این صفحه برای شما مفید بوده باشد.
