تصرف عدوانی چیست؟
تصرف عدوانی به معنای تصاحب غیرقانونی و بدون اجازه مال دیگری است. به عبارت ساده‌تر، زمانی که شخصی بدون داشتن حق قانونی و با استفاده از زور یا هرگونه تهدید مانند تهدید به مرگ، مال دیگری را در اختیار بگیرد، مرتکب تصرف عدوانی شده است.
این عمل، نه تنها یک تخلف حقوقی بلکه یک تجاوز آشکار به حق مالکیت افراد محسوب می‌شود. تصرف عدوانی می‌تواند شامل انواع مختلفی از اموال مانند زمین، خانه، خودرو و حتی اموال منقول دیگر باشد.
انواع تصرف عدوانی
به طور کلی موضوع تصرف حقوقی به دو دسته کلی تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی تقسیم می‌شود که در ادامه در رابطه با هر مورد توضیحات مفیدی ارائه می‌دهیم.
تصرف عدوانی حقوقی
تصور کنید ملکی دارید و ناگهان متوجه می‌شوید فرد دیگری بدون اجازه شما در آن ملک ساکن شده است. در چنین شرایطی، شما حق دارید با طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی، از دادگاه درخواست کنید تا فرد متصرف را از ملک شما بیرون کند و مالکیت شما را بر آن احیا کند.
در واقع، دعوای تصرف عدوانی، ابزاری حقوقی است که به افراد این امکان را می‌دهد تا در صورت تصرف غیرقانونی ملک خود، آن را پس بگیرند.
تصرف عدوانی کیفری
تصور کنید ملکی دارید که فرد دیگری بدون اجازه و به زور آن را از شما گرفته است. در چنین شرایطی، شما نه تنها می‌خواهید ملک خود را پس بگیرید، بلکه می‌خواهید فرد متصرف نیز به سزای عمل خود برسد.
در حقوق کیفری، به این نوع از تصرف غیرقانونی، “تصرف عدوانی کیفری” گفته می‌شود. در واقع، تصرف عدوانی کیفری جرمی است که در آن فردی به صورت غیرقانونی و با زور یا تهدید، ملکی را از مالک آن می‌گیرد.
وقتی فردی مرتکب تصرف عدوانی کیفری می‌شود، علاوه بر اینکه باید ملک را به مالک اصلی برگرداند، ممکن است مجازات‌های دیگری نیز برای او در نظر گرفته شود.
به همین دلیل، مالکی که ملک او به صورت غیرقانونی تصرف شده است، می‌تواند با طرح دعوای کیفری، هم خواستار بازپس‌گیری ملک خود شود و هم از دادگاه درخواست مجازات برای فرد متصرف را داشته باشد.
در این نوع دعاوی، دادگاه با بررسی ادعاهای طرفین و شواهد موجود، حکم مقتضی را صادر می‌کند.
شروط لازم برای طرح دعاوی تصرف عدوانی
به صورت کلی شروط لازم برای طرح دعوی تصرف عدوانی به ۴ مورد اشاره دارد که این موارد عبارتند از:
- اختلاف باید بر سر مال غیر منقول همچون زمین باشد
- تصرف باید با زور و به صورت اجبار صورت گرفته باشد.
- سابقه تصرف برای فرد مدعی تصرف وجود داشته باشد.
- شخص متصرف نباید سابقه تصرف داشته باشد.
مراحل شکایت تصرف عدوانی
شکایت تصرف عدوانی باید طی مراحل مشخصی صورت بگیرد. به طور کلی گذراندن ۵ مرحله برای شکایت تصرف عدوانی وجود دارد که در ادامه هر مورد را نام می‌بریم و توضیحات مفیدی در رابطه با هر مورد به شما ارائه می‌دهیم:
طرح دعوی
تصور کنید ملکی که متعلق به شماست به طور غیرقانونی توسط فرد دیگری اشغال شده است. در چنین شرایطی، شما حق دارید از طریق قانونی برای بازپس‌گیری ملک خود اقدام کنید.
یکی از راه‌های قانونی برای مقابله با این مشکل، طرح دعوای تصرف عدوانی است. اما این فرآیند چگونه انجام می‌شود؟
اولین قدم، تنظیم و تقدیم دادخواستی است که در آن به طور دقیق به شرح جزئیات ماجرا می‌پردازید. در این دادخواست باید مشخص کنید که کدام ملک به طور غیرقانونی اشغال شده است، فرد متصرف کیست، به چه روشی ملک را اشغال کرده و چه خساراتی به شما وارد شده است.
ارائه مدارک لازم
بعد از طرح دعوی، باید مدارک لازم را جمع‌آوری کنید. این مدارک به دادگاه کمک می‌کنند تا به حقانیت شما پی ببرد. مهم‌ترین مدرکی که باید به دادگاه ارائه دهید، سند مالکیت ملک است.
این سند ثابت می‌کند که شما مالک قانونی ملک هستید. علاوه بر سند مالکیت، هر مدرکی که نشان دهد فرد دیگری به صورت غیرقانونی ملک شما را تصرف کرده است نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.
در همین رابطه پیشنهاد می‌کنیم مطالب حقوقی مربوط به سند را از صفحه الزام به تنظیم سند رسمی ملک مطالعه نمایید.
این مدارک می‌تواند شامل شهادت شهود، قرارداد اجاره، قبض‌های پرداخت شده و هر مدرک دیگری که تصرف غیرقانونی را ثابت کند، باشد. فراموش نکنید که هرچه مدارک شما مستندتر و کامل‌تر باشد، شانس موفقیت شما در دادگاه بیشتر خواهد بود.
احضار طرف مقابل
دادگاه با صدور یک ابلاغیه رسمی، فردی را که به ملک تصرف کرده است، به دادگاه فرا می‌خواند. این ابلاغیه حاوی اطلاعاتی در مورد زمان و مکان برگزاری جلسه دادرسی است و به متصرف فرصت می‌دهد تا در دادگاه حاضر شود و از خود دفاع کند.
حضور متصرف در جلسه دادرسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این جلسه، هر دو طرف دعوا یعنی مالک و متصرف فرصت دارند تا ادعاهای خود را مطرح کرده و مدارکشان را ارائه دهند.
قاضی نیز با شنیدن اظهارات طرفین و بررسی مدارک، به جمع‌بندی نهایی خواهد رسید.
جلسات رسیدگی
پس از طرح دعوا، پرونده شما وارد مراحل رسیدگی قضایی می‌شود. یکی از مهم‌ترین مراحل این فرآیند، جلسات دادرسی است. در این جلسات، هم شما به‌عنوان شاکی و هم طرف مقابل به‌عنوان خوانده، فرصت دارید تا ادعاها و دفاعیات خود را به طور کامل به قاضی ارائه دهید.
شما باید با ارائه مدارک و مستندات کافی، مانند سند مالکیت، قرارداد اجاره، شهادت شهود و هر مدرک دیگری که اثبات مالکیت می‌کند، به دادگاه ثابت کنید که حق با شماست.
صدور رأی
در پایان مراحل رسیدگی، دادگاه با توجه به ادله و مدارک ارائه شده توسط طرفین، رأی خود را صادر می‌کند. این رأی می‌تواند به نفع شاکی یا خوانده باشد. در صورتی که حکم به نفع شاکی صادر شود، متصرف مکلف به تخلیه ملک خواهد بود.
علاوه بر تخلیه، دادگاه ممکن است به متصرف دستور پرداخت خسارات وارده به ملک یا جریمه نیز بدهد. پس از صدور حکم، در صورتی که متصرف به صورت داوطلبانه ملک را تخلیه نکند، شاکی می‌تواند با مراجعه به اجرای احکام، نسبت به اجرای حکم اقدام کند.
مدارک لازم برای شکایت تصرف عدوانی
به صورت کلی مدارک زیر برای شکایت تصرف عدوانی مورد نیاز است:
- گزارش مرجع قانونی
- مدارک هویتی اعم از کارت ملی شناسنامه و…
- تامین دلیل
- شهادت شاهدین
- کلیه مدارک مالکیت اعم از رسمی یا عادی
مجازات تصرف عدوانی چیست؟
جرم تصرف عدوانی، از جرایمی است که به شکایت شاکی خصوصی نیاز دارد. یعنی اگر مالک ملک مورد نظر شکایت نکند، دادگاه نمی‌تواند به این پرونده ورود کند.
همچنین، این جرم از جرایم قابل گذشت محسوب می‌شود. به این معنی که شاکی می‌تواند با گذشت از حق شکایت خود، از تعقیب کیفری متصرف عدوانی جلوگیری کند.
نکته قابل توجه دیگر این است که جرم تصرف عدوانی، جرمی از درجه هفت تعزیری محسوب می‌شود و به همین دلیل، به صورت مستقیم در دادگاه‌های عمومی رسیدگی می‌شود.
تصرف غیرقانونی در ملک دیگری، جرمی محسوب می‌شود که عواقب حقوقی و کیفری به دنبال دارد. طبق قانون مجازات اسلامی، هر فردی که به صورت عمدی و بدون اجازه مالک، ملکی را تصرف کند یا مانع استفاده مالک از ملک شود، مرتکب جرم تصرف عدوانی شده است.
مجازات این جرم، حبس از یک ماه تا یک سال تعیین شده است. به عبارت ساده‌تر، کسی که ملک دیگری را به زور یا بدون اجازه اشغال کند، علاوه بر اینکه باید ملک را تخلیه کند، ممکن است به حبس نیز محکوم شود.
برای تسریع در روند این پرونده، پیشنهاد می‌کنیم به بهترین وکیل در تهران که به صورت تخصصی در زمینه دعاوی ملکی مانند دعاوی مشارکت در ساخت و یا خلع ید فعالیت می‌کند مراجعه کنید.
مجازات تصرف عدوانی مجدد
تصرف غیرقانونی در ملک دیگران، جرمی است که به شدت مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد. اما اگر فردی که قبلاً به دلیل تصرف عدوانی محکوم شده و ملک را تخلیه کرده است، دوباره به صورت غیرقانونی وارد ملک شود و آن را تصرف کند، مجازات سنگین‌تری در انتظار او خواهد بود.
قانونگذار برای جلوگیری از تکرار این جرم و حفظ حقوق مالکان، مجازات سخت‌تری را برای افرادی که پس از صدور حکم خلع ید، مجدداً اقدام به تصرف ملک کنند، در نظر گرفته است.
طبق قانون، اگر شخصی که قبلاً به دلیل تصرف عدوانی محکوم شده است، مجدداً به ملک مورد نظر بازگردد و آن را تصرف کند، علاوه بر اینکه مجدداً باید ملک را تخلیه کند، به حبس از شش ماه تا دو سال نیز محکوم خواهد شد.
این مجازات نشان‌دهنده اهمیت حفظ حقوق مالکان و جلوگیری از تکرار جرم تصرف عدوانی است. همچنین، این مجازات می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده برای افرادی که قصد دارند به صورت غیرقانونی ملک دیگران را تصرف کنند، عمل کند.
مجازات تهمت تصرف عدوانی
تهمت زدن به کسی مبنی بر تصرف عدوانی، یعنی ادعا کردن اینکه فردی به طور غیرقانونی ملکی را تصرف کرده است در حالی که این ادعا صحت ندارد، می‌تواند عواقب حقوقی جدی به دنبال داشته باشد.
اگر شما نیز درگیر این مشکل هستید، باید حتما به بهترین مشاور حقوقی در تهران مراجعه کنید.
اگر فردی به ناحق به دیگری تهمت تصرف عدوانی بزند، ممکن است خود مرتکب جرم افترا یا نشر اکاذیب شده باشد. قانون مجازات اسلامی برای افرادی که به قصد تشویش اذهان عمومی یا اضرار به غیر، نسبت به دیگری تهمت ناروا بزنند، مجازات‌هایی مانند حبس، جزای نقدی یا هر دو را در نظر گرفته است.
مرجع صالح رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی
بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی، دادگاهی که ملک مورد اختلاف در حوزه قضایی آن قرار دارد، صالح به رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی است.
به عبارت ساده‌تر، اگر ملکی در تهران واقع شده باشد، دادگاه عمومی تهران صلاحیت رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی مرتبط با آن ملک را خواهد داشت.
این اصل کلی در قوانین ما به این دلیل اهمیت دارد که قاضی رسیدگی‌کننده به پرونده باید به موقعیت جغرافیایی ملک و سایر شرایط محلی آشنایی داشته باشد تا بتواند به طور دقیق و عادلانه به پرونده رسیدگی کند.
با توجه به افزایش حجم پرونده‌ها و ایجاد شوراهای حل اختلاف در بسیاری از مناطق، در برخی موارد، شوراهای حل اختلاف نیز صلاحیت رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی را دارند.
این امر به ویژه در مواردی که ارزش مالی دعوی از یک میزان مشخص کمتر باشد، مصداق پیدا می‌کند. بنابراین، برای اطمینان از اینکه کدام دادگاه یا شورا صلاحیت رسیدگی به دعوای شما را دارد، بهتر است قبل از طرح دعوی، با یک وکیل مشورت کنید.
نقش وکیل در رفع تصرف عنوانی
در دعاوی رفع تصرف عدوانی، داشتن یک وکیل ملکی باتجربه می‌تواند نقش بسیار مهمی در احقاق حق شما ایفا کند. بهترین وکیل ملکی تهران و سایر شهرها با دانش حقوقی تخصصی خود، به شما در تمامی مراحل پرونده از جمله تنظیم دادخواست، جمع‌آوری مدارک، حضور در جلسات دادگاه و پیگیری اجرای حکم کمک خواهد کرد.
همچنین، وکیل با شناختی که از پیچیدگی‌های قوانین ملکی دارد، می‌تواند بهترین استراتژی را برای پیگیری پرونده شما انتخاب کند و از حقوق شما به بهترین شکل ممکن دفاع کند.
قبل از طرح دعوای رفع تصرف عدوانی، مشاوره با یک وکیل باتجربه نیز بسیار توصیه می‌شود. چرا که وکیل با بررسی دقیق پرونده شما و مدارک موجود، به شما خواهد گفت که آیا دعوای شما قابل پیگیری است یا خیر و بهترین راهکار برای حل مشکل چیست.
همچنین همانطور که مقاله شکایت از سازنده ساختمان گفتیم، وکیل ملکی می‌تواند به شما در مورد مدارک مورد نیاز برای طرح دعوا، هزینه‌های دادرسی و مدت زمان تقریبی رسیدگی به پرونده اطلاعات لازم را ارائه دهد.
به طور کلی، مشاوره با یک وکیل ملکی می‌تواند به شما کمک کند تا با اطمینان بیشتری وارد مراحل قانونی شوید و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
۰ تا ۱۰۰ موضوع تصرف عدوانی در این صفحه مورد بررسی قرار گرفت و در رابطه با موضوعاتی چون انواع تصرف عدوانی، شروط لازم برای طرح دعاوی تصرف عدوانی و مجازات مربوط به انواع تصرف عدوانی نیز سخن گفته شد.
در انتهای مطلب امیدواریم مطالب این صفحه برای شما مفید بوده باشد.
