نفقه چیست ؟
بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه به حق قانونی زنان گفته می‌شود و دارای کلیه نیازهای متعارف و مناسبی است که با موقعیت فردی و اجتماعی آن‌ها مطابقت دارد. نفقه زن شامل تمام نیازهای زندگی از قبیل خوراک، پوشاک، خدمات درمانی و مسکن می‌باشد.
علاوه بر این، در صورتی که زوجه برای گذراندن امور زندگی نیازمند خادم باشد یا به دلیل عوامل متعددی چون ناتوانی و بیماری، نیاز به پرستار داشته باشد، فراهم نمودن این خدمات نیز بر عهده همسر قرار می‌گیرد.
موارد ذکر شده در این ماده، عملا به عنوان نمونه ای بارز بیان شده و معنای انحصاری بودن آن ها را نشان نمی‌دهد، به طوری که دیگر نیازهای فردی نیز ممکن است تحت تاثیر عوامل متعددی قرار بگیرند و این نیازها بسته به وضعیت اقتصادی و جایگاه اجتماعی زن محاسبه می‌شود.
در مشخص نمودن این حقوق قانونی، کارشناسان قضایی دادگاه، شرایط، موقعیت مسکن، شاغل یا خانه دار بودن زوجه، میزان درآمد او و کلیه عوامل تاثیرگذار را مورد بررسی و ارزیاب
ی قرار می‌دهند. این امر می‌تواند به تضمین حقوق مادی زنان کمک نماید.
به چه افرادی نفقه تعلق می‌گیرد ؟
بر اساس ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، نفقه اقارب در خط عمودی به شرایطی گفته می‌شود که فقط اقارب نسبی که در بخش نزولی و صعودی دسته بندی شده اند، وظیفه دارند تا از لحاظ مادی به یکدیگر کمک کنند. از اقارب خط عمودی می‌توان به پدر، پدربزرگ، مادر، مادربزرگ و فرزندان و نوه‌های آنان اشاره کرد و این قاعده نسل به نسل ادامه می‌یابد.
طبق قوانین ثبت شده، روابط رضایی و سببی از تامین و پرداخت نفقه مستثنی می‌شوند. علاوه بر این، اقارب نسبی که در خط افقی عمه، خواهر، خاله و برادر قرار گرفته اند، امکان پرداخت نفقه به روش قانونی را نخواهند داشت.
نفقه فرزندان، یکی از عوامل اقارب در خط عمودی خانواده محسوب می‌شود و به این دلیل نیز نفقه به آنان تعلق می‌گیرد. بر اساس مصوبات ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، پدر وظیفه دارد تا زمانی که از موقعیت مالی مناسبی بهره‌مند است، نفقه فرزند خود را پرداخت نماید. در صورتی که پدر از توان تامین نفقه برخوردار نباشد، این وظیفه به عهده اجداد پدر و مادر قرار می‌گیرد.
طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، تامین و پرداخت نفقه زن در نکاح دائم، جزو وظایف همسر می‌باشد و این حق قانونی، از طریق عقد دائم به زنان تعلق می‌گیرد. البته توجه داشته باشید، در صورتی که زوجه بدون دلایل موجهی از انجام عمل تمکین سرباز زند، پرداخت نفقه او سلب می‌شود.
به این منظور شرایط پرداخت نفقه، به انجام وظایف زناشویی و تمکین زن از شوهر بستگی دارد.
قانون جدید نفقه ۱۴۰۳
قانون جدید نفقه ۱۴۰۳، جهت بروز رسانی و اصلاح نمودن قوانین مرتبط با نفقه، میزان مبالغ و چگونگی پرداخت آن تصویب شده است. این قانون به ایجاد تعادل میان زوجین کمک می‌کند و موقعیت مالی هر دو طرف را مورد محاسبه قرار می‌دهد.
از جمله تغییرات قانون جدید نفقه ۱۴۰۳ می‌توان به نحوه پرداخت کامل یا ماهیانه نفقه، تعیین میزان مبالغ نفقه بر اساس نیازهای اساسی زوجه و بررسی وضعیت اقتصادی طرفین اشاره نمود. هدف از تصویب این قوانین، ایجاد عدالت مالی در میان زن و مرد و رضایت هر یک از آن ها می‌باشد.
شرایط پرداخت نفقه چیست؟
پرداخت نفقه دارای شرایط و موارد مهمی است که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد. برخی از مهم ترین شرایط پرداخت نفقه عبارتند از :
۱.عقد دائمی
در صورتی که نکاح دائم میان زوجین شکل بگیرد و ازدواج آنان به صورت عقد دائمی باشد، نفقه به زن تعلق می‌گیرد.
۲.تمکین زن از مرد
یکی از مهم ترین موارد پرداخت نفقه، تمکین زن از مرد و ایجاد روابط زناشویی میان آن ها است. در صورت وقوع چنین عواملی، نفقه توسط شوهر به زوجه پرداخت می‌شود.
نفقه زن
نفقه به حق قانونی زنان گفته می‌شود و به منظور تامین هزینه های متعارف با نیازهای فرد پرداخت خواهد شد. این حق قانونی معمولا در دوره عقد و ازدواج رسمی شکل می‌گیرد و شامل تمام نیازهای ضروری زن می‌باشد.
نفقه زن معمولا بر اساس موقعیت فردی زوجه و توان مالی شوهر مشخص می‌گردد و پرداخت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم پرداخت نفقه می‌تواند عواقب قانونی بسیاری را برای مرد ایجاد سازد.
نفقه از چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟
پرداخت نفقه زن توسط شوهر، شامل نکات و شرایط مهمی می‌باشد. این امر ممکن است بر اساس عوامل خاص هر پرونده و از طریق قاضی دادگاه محاسبه شود و در نهایت، حکم مناسبی را صادر کند.
مطابق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی، پس از عقد و نکاح دائم میان زوجین، کلیه حقوق قانونی و مسائل مرتبط با ازدواج از قبیل دریافت نفقه، بر عهده زن قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که در برخی از مواقع، ممکن است تا حکم نهایی دادگاه بر اساس عوامل و شرایط خاصی صادر شود و میزان نفقه زن با مبالغ نسبتا کمتری در اختیار زوجه قرار گیرد.
نفقه زن چقدر است ؟
نفقه جزو مهم ترین مواردی است که از ارقام و مبالغ تعیین شده مستثنی می‌باشد. این حق قانونی شامل تمامی هزینه های فردی زوجه از قبیل خوراک، مسکن، پوشاک، خدمات درمانی و.. می‌شود و مرد وظیفه دارد تا کلیه این نیازها را تامین نماید.
میزان نفقه زن، بر اساس موقعیت مالی و شرح خواسته هایی که زن در دوران ازدواج داشته است، صادر می‌گردد. در صورتی که زن و مرد با تعیین میزان نفقه به توافق نرسند. بررسی میران نفقه زن به دادگاه خانواده ارجاع می‌شود.
در شرایط کنونی، یکی از اصلی ترین موضاعات در عقد نکاح دائم، میزان نفقه زن است. با در نظر گرفتن تغییرات نرخ تورم در ایران، مشخص نمودن نفقه همواره با چالش هایی روبرو می‌شود. به این منظور نفقه فردی بر اساس شرایط مرتبط با زندگی زوجه محاسبه خواهد شد و مبلغ ثابتی برخوردار نمی‌باشد.
قانون مدنی کشور، کلیه مصادیق مرتبط با نفقه زن را بیان نموده و در خصوص سوالات متداولی چون (میزان نفقه زن چقدر است؟) به هیچ رقمی اشاره نکرده است.
بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل کلیه نیازهای مطابق با ضعیت زوجه می‌باشد. بنابراین، می‌توان گفت که میزان نفقه زنان با یکدیگر متغییر است و صدور مبلغی ثابت و تعیین شده، برای زوجه ممکن نخواهد بود.
به طور مثال، میزان نفقه زنی با مدرک لیسانس بیشتر از نفقه فردی با مدرک دیپلم است. طبق این قانون شرایط و موقعیت زندگی زن محاسبه می‌گردد تا مبلغ مناسبی جهت پرداخت نفقه تعیین شود.
میزان نفقه زن خانه‌دار
سوالات متداولی در خصوص میزان نفقه زن خانه دار مطرح می‌شود. در پاسخ به این سوال، می‌توان گفت که که مبلغ و نرخ مشخصی تعیین نشده و تعیین نمودن مبلغ نفقه بر اساس عوامل خاصی تعیین می‌شود.
به طور معمول، می‌توان گفت که کارشناسان دادگاه خانواده، شرایط مختلفی چون، میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی، خدمات درمانی و .. را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. به طور معمول میزان نفقه زن خانه دار به مراتب بیشتر از زنان شاغل می‌باشد و در صورتی که زوجه از توان مالی مناسبی برخوردار نباشد، میزان مبالغ نفقه افزایش می‌یابد.
میزان نفقه زن شاغل
یکی از شاخص ترین ویژگی‌های مطالبه نفقه، این است که پرداخت آن، به وضعیت اقتصادی زوجه مرتبط نمی‌باشد. به طوری که حتی اگر زن شاغل بوده و درآمد مستقلی داشته باشد، همچنان تامین نیازها و پرداخت نفقه او ضروری است. نفقه زن، جزو اساسی ترین مسائل مالی به شمار می‌رود و پس از ثبت عقد نامه طرفین، به زن تعلق می‌گیرد.
میزان نفقه زن شاغل، به طور مشخصی مطرح نشده است. به این دلیل، همسر وظیفه دارد تا مطابق با نیازهای زندگی زن، مبالغی را به او پرداخت نماید. در صورتی که در این زمینه زن و مرد به توافق نرسند، تعیین نمودن میزان نفقه زن شاغل به مراجع قضایی واگذار می‌گردد. در این حالت، دادگاه خانواده با محاسبات دقیق نیازهای زن، مبلغ مناسبی را مشخص می‌کند.
حداقل و حداکثر نفقه زن
نفقه دارای مجموعه ای از هزینه‌های متعارف و متناسب با نیازهای زوجه می‌باشد و بر اساس شرایط مختلفی ارزیابی می‌شود. به طور معمول، هدف نهایی پرداخت نفقه توسط همسر، تأمین نیازهای زن است.
به عنوان مثال، قاضی دادگاه، محل زندگی، نیازهای فردی، وضعیت اقتصادی و… را مورد بررسی قرار می‌دهد و در نهایت مبلغ مناسبی را جهت رضایت طرفین تعیین می‌کند. اگر زن و مرد پیش از ازدواج یا در حین عقد دائم، توافقاتی را در خصوص مبلغ نهایی نفقه، داشته باشند، در این صورت مبنای دقیق این حق، بر اساس حکم دادگاه صادر می‌شود.
در مقابل، اگر توافقی میان زوجین شکل نگرفته باشد، تعیین و مشخص نمودن این مبالغ تحت بررسی کارشناسان دادگاه انجام می‌گردد.
روش‌های تعیین میزان نفقه زن
نفقه یکی از مهم ترین حقوق مرتبط با ازدواج است و برخلاف مهریه، از قانون مشخصی پیروی نمی‌کند. محاسبات نفقه عمدتا به شرایط مختلفی بستگی دارد. در ادامه به روش‌های تعیین میزان نفقه زن می‌پردازیم.
رضایت میان زوجین
مناسب ترین گزینه جهت تعیین میزان نفقه، توافق بین زوجین می‌باشد. در این روش، طرفین با برقراری ارتباط کلامی و گفتگو، میزان نفقه زن را مشخص می‌کنند. نفقه معمولا بر اساس شرایط و نیازهای فردی تعیین می‌شود. رضایت میان زوجین از جمله موارد مهمی است که با مزایای بسیاری همراه است. برخی از این مزایا عبارتند از :
- رضایت زن و مرد : در تعیین میزان نفقه زن، هر یک از زوجین نقش مهمی را ایفا می‌کنند و با همفکری و گفتگو تصمیم نهایی را می‌گیرند
- جلوگیری از بروز اختلاف : توافق میان طرفین، از ایجاد هرگونه تنش و مشاجره جلوگیری می‌نماید.
- برقراری آرامش : در صورت توافق طرفین، صلح و ارامش بیشتری برقرار می‌شود و دیگر نیازی به اختلافات شدید و مشاجرات طولانی نخواهد بود.
مراجعه به دادگاه
در صورتی که زوجین با یکدیگر توافق نداشته باشند و گفتگوی آنان تبدیل به مشاجره شود، زن می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه نماید و درخواست میزان نفقه را به دادگاه ارائه دهد. در نهایت دادگاه با در نظر گرفتن شرایطی خاص و تاثیرگذار، میزان نفقه زن را محاسبه می‌کند. برخی از این موارد عبارتند از :
- موقعیت اقتصادی و اجتماعی زوجه
- توان مالی شوهر
- محل سکونت زن
- نیازهای مختلف فردی
- میزان تحصیلات
- شاغل یا خانه‌دار بودن زن
نحوه مطالبه و گرفتن نفقه
در صورتی که مرد نفقه زن را پرداخت نکند و اختلالاتی را در نحوه پرداخت آن ایجاد نماید. زوجه می‌تواند با درخواست خود را به مراجع قضایی اطلاع دهد. در طول این فرایند، دادگاه میزان نفقه زن را مورد بررسی قرار می‌دهد و در نهایت با صدور حکم قانونی دادگاه، همسر ملزم به پرداخت نفقه و تامین نیازهای زوجه می‌شود.
علاوه بر این، اگر نفقه به صورت مجدد توسط شوهر پرداخت نشود، زن می‌تواند دادخواست طلاق خود را اعلام نماید. برای این منظور می‌توانید با وکیل خانواده در تهران یا شهری که در آن ساکن هستید مراجعه نمایید.
در صورتی که میزان نفقه زن تا ۲۰ سقف میلیون تومان محاسبه شود، باید در شورای حل اختلاف بررسی شود. اگر نفقه قابل پرداختی، بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، در این حالت دادگاه خانواده به بررسی نحوه مطالبه و محاسبات آن خواهد پرداخت.
توجه داشته باشید که در صورت ارائه نمودن درخواست نفقه، باید به دفاتر خدمات قضائی رجوع نمایید. پس از تنظیم دقیق وقت دادگاه و ارزیابی مشخصات پرونده، دادگاه خانواده پرداخت نفقه از طریق شوهر را الزام می‌کند.
نفقه در شرایط مختلف
میزان نفقه زن و چگونگی پرداخت آن بستگی به عوامل مختلفی دارد و این حق قانونی در موارد گوناگونی اعمال می‌شود. در ادامه با این مطلب به بررسی شرایط مختلف نفقه خواهیم پرداخت.
نفقه زن بعد از طلاق
بر اساس قوانین و مقررات کشوری، همسر هیچگونه مسئولیتی را در قبال پرداخت نفقه بعد از طلاق زن نخواهد داشت و این وظیفه بر عهده او نمی‌باشد. به طور کلی دو نوع از شرایط قانونی این قاعده، مشروط از نپرداختن نفقه می شود. یکی از این موارد طلاق رجعی است. در رابطه با دعاوی انواع طلاق مانند طلاق بائن و توافقی و موارد مرتبط با نفقه بهتر است به صفحه وکیل طلاق در تهران دادپایا مراجعه کنید و با ایشان ارتباط برقرار نمایید.
در این نوع طلاق، زن موظف می‌باشد تا پایان عده طلاق در خانه همسرش بماند. در مقابل شوهر نیز باید نفقه را به زوجه پرداخت نماید. یکی از دیگر شرایط پرداخت نفقه، بارداری زن است. این نفقه تا پایان وضع حمل زوجه پرداخت می‌شود و مرد پس از متولد شدن نوزاد نیز نفقه فرزند را باید پرداخت کند.
در ارتباط با طلاق توافقی نیز وضعیت به همین شکل است. هر چند در این رابطه نیز توصیه‌های وکیل طلاق توافقی در تهران گروه حقوقی دادپایا خالی از لطف نخواهد بود.
نفقه زن قهر کرده
اگر زن قهر کند و هیچ دلیل موجه و قابل قبولی را جهت ترک خانه نداشته باشد و از منزل خارج شود، همسر می‌تواند بر اساس درخواست به مراجع قضایی و از طرف قانون، حکم بازگشت او به خانه را بدست اورد. در صورتی که زوجه، از بازگشت به خانه امتناع کند، قانون حق نفقه او را سلب خواهد کرد. در این حالت مرد موظف به پرداخت نفقه زن نمی‌باشد.
نفقه در دوران عقد
در صورتی که زن آمادگی خود را نسبت به روابط زناشویی اعلام نماید، اما از ایجاد تمکین و روابط زناشویی امتناع کند، به عبارتی، آمادگی کافی برای انجام تمکین و روابط جنسی را نداشته باشد، نفقه ای در دوران عقد به او تعلق نمی‌گیرد.
بنابراین حق قانونی دریافت نفقه از او سلب خواهد شد. در مقابل اگر مرد به دلایلی اقدام به عدم تمکین نماید و از بردن همسرش به منزل مشترک خودداری کند، شرایط پرداخت نفقه تغییر خواهد کرد. در این حالت زوجه می‌تواند نفقه خود را از همسرش درخواست کند.
نفقه بعد از فوت شوهر
شرایط پرداخت نفقه زن بعد از فوت شوهر، با نگه داشتن عده وفات او میسر می‌شود. به طوری که زوجه باید پس از فوت همسر ۴ ماه و ۱۰ روز عده وفات او را انجام دهد و در طول این مدت، اقدام به ازدواج مجدد نکند.
با اتمام این بازه زمانی، زن می‌تواند جهت تامین نفقه و مشکلات مادی خود، حق دریافت نفقه را از سرمایه و دارایی شوهر درخواست نماید. فرایند دریافت نفقه با صادر نمودن درخواست به مراجع قضایی انجام می‌گردد.
نفقه زن در ازدواج موقت
شرایط پرداخت نفقه زن، می‌تواند بسته به عوامل مختلفی تغییر یابد. به طوری که در عقد موقت، نفقه به زن تعلق نمی گیرد. تنها روش دریافت این حق قانونی، این است که در هنگام عقد موقت، پرداخت نفقه و دریافت آن توسط مرد ذکر شده باشد و این مورد با رضایت کامل مرد نوشته شود. در این صورت وظیفه پرداخت و تامین نفقه زن، به شوهر واگذار می‌شود.
توصیه های مهمی که باید در مورد نفقه بدانید
نفقه در قانون مدنی، به تامین کلیه نیازهای متعارف می‌پردازد. این نیازها بر اساس شأن و وضعیت اجتماعی زن محاسبه می‌شود. به این دلیل نیز، مرد موظف است تا معیارهای مشابهی را در زندگی مشترک با همسر خود فراهم نماید. به طور مثال، زن اگر در خانواده پدر خود از خدمتکار بهره مند بوده، در تعیین نفقه زوجه، استخدام خادم نیز به دیگر نیازهای اساسی زوجه افزوده می‌شود.
تأمین نیازهای مالی در زندگی مشترک، جزو اصلی ترین وظایفی است که بر عهده مرد قرار می‌گیرد. بنابراین در صورتی که نفقه زن توسط همسر پرداخت نشود، زوجه می‌تواند دریافت حقوق خود را از مراجع قضایی مطالبه کند.
علاوه بر پرداخت نفقه توسط مرد، زن نیز دارای وظایفی مشخص شده است و در صورت درخواست نفقه، باید به تمکین از همسر خود بپردازد. اگر زن بدون دلایل منطقی و موجهی از انجام تمکین امتناع کند، حق دریافت نفقه از او گرفته می‌شود.
در این مقاله به بررسی نفقه زن و راهنمای کامل نحوه مطالبه پرداختیم و کلیه اطلاعات مرتبط با دریافت نفقه را ارائه دادیم. امیدواریم که این مطالب راه حل مناسبی جهت رفع مشکلات شما باشد و در حوزه های مختلفی به شما یاری رساند. برای دریافت مشاوره و کسب راهنمایی‌های وکلای طلاق، با دادپایا همراه بمانید.
چنانچه ساکن تهران هستید پیشنهاد می‌کنیم برای مشاوره به صفحه وکیل در تهران گروه داداپایا مراجعه نمایید.
