جرم ضرب و جرح چیست؟
جرم ضرب و جرح در تمام حقوق کیفری جهان درصورت آسیب جسم، روح و آبروی افراد عملی غیرمجاز و نابخشودنی تعریف شده است. ضرب و جرح به اقدام عمدی فردی اطلاق میشود که با وارد کردن ضربه به بدن دیگری، آسیب جسمانی اعم از کبودی، شکستگی، زخم یا حتی قطع عضو به بار آورد. در واقع هرگونه کبودی یا ورم منجر به خونریزی، ضرب و هرگونه بریدگی یا پارگی در اثر از هم گسیختگی بافتهای بدن، جرح شناخته میشود.
جرم ضرب وجرح درصورت وقوع، مستحق دریافت مجازات است که از لحاظ میزان آسیب وارده، مجازات و حتی قصد فرد مجرم در تقسیمبندیهای متفاوتی قرار میگیرد. بهطور کلی میتوانیم این جرائم را به ۲ نوع عمدی و غیرعمدی تقسیم کنیم که در بر اساس قصد و نیت مجرم است و در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد.
در صورتی که درگیر پروندههای مربوط به جرایم ضرب و جرح هستید، از طریق مشورت با وکیل ضرب و جرح تهران از گروه حقوقی دادپایا، میتوانید اطلاعات جامعی در زمینه مجازات این جرم کسب کنید.
ضرب و جرح عمدی
ضرب و جرح عمدی به رفتاری گفته میشود که به موجب آن، فرد با قصد قبلی، آگاهی و سوءنیت به بدن دیگری آسیب وارد میکند؛ حتی ممکن است مجرم قصدی برای ایراد جنایت، نسبت به تمامیت جسمانی یا ضرب و جرح طرف مقابل نداشته باشد؛ اما به نوعی عملی که انجام میدهد، باعث ایجاد آسیب میشود.
مجازات ضرب و جرح عمدی بسته به جرم آن، شامل عناصر فعل مجرم یعنی نوع جراحت و عنصر روانی یا قصد مجرمانه میشود. تشخیص نوع و شدت جراحت با نظر پزشکی قانونی، صورت میگیرد و در قبال آن، مجازات حقوقی که شامل مقابله به مثل، جبران مالی، حبس یا جریمه است، توسط قاضی تعیین میشود.
ضرب و جرح غیرعمدی
جرم ضرب و جرح غیرعمدی زمانی رخ میدهد که فرد بدون قصد و سوءنیت مستقیم در آسیب رساندن، باعث صدمه به فرد دیگری شود. به نوعی مجرم قصد ورود جنایت را نداشته و هیچ آسیب کشنده مطلق یا نوعی اتفاق نیفتاده باشد. در بیشتر این جرایم عنصر روانی بهجای قصد مجرمانه، بیاحتیاطی ناشی از سهلانگاری است.
مجازات ضرب و جرح غیرعمدی بهطور معمول با پرداخت دیه به عنوان جبران مالی و در موارد محدودی، تعزیر و حبس توسط قاضی، تعیین میشود. در این جرائم نیز کارشناسی پزشکی قانونی و ارزیابی متخصصان در تشخیص صدمات و تقصیر مجرم، نقش مهمی دارند.
انواع ضرب و جرح در پزشک قانونی
انواع ضرب و جرح در پزشک قانونی بر ۲ نوع موارد ساده و خطرناک، تقسیمبندی میشوند. ضرب و جرح ساده شامل آسیبهای خفیف، کبودی، خراش و زخمهای سطحی است که تهدیدی برای زندگی فرد به حساب نمیآید؛ درحالی که ضرب و جرح خطرناک شامل آسیبها و جراحاتی مثل شکستگی، آسیبهای داخلی و صدمات جدی به اعضای بدن است که نیاز به مداخلات پزشکی پیچیدهتر دارد. در ادامه به بررسی انواع مجازاتها برای جرم ضرب و جرح عمدی و غیرعمدی میپردازیم.
مجازات ضرب و جرح عمدی
مطابق با قوانین جرم ضرب و جرح بر اساس شدت آسیب وارده، نوع آن و ابزاری که در ارتکاب جرم مورد استفاده قرار میگیرد، مشمول مجازات میشود. این موارد و همچنین عمد و غیرعمد بودن فعل به قاضی کمک میکند تا باتوجه به شرایط خاص هر جرم، مجازات مناسب را تعیین کند. حال بیایید با نگاهی عمیقتر، مجازات هر گروه را بررسی کنیم.
مجازات ضرب و جرح عمدی در قانون جدید
مطابق با ماده ۶۱۴ کتاب پنجم تعزیرات: «هر کس به عمد مرتکب جرم ضرب و جرح شود در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام مرتکب باعث اخلال در نظم، امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد به ۲ تا ۵ سال حبس محکوم میشود. درصورت تقاضای آسیبدیده، مجرم به پرداخت دیه نیز محکوم است.»
طبق قوانین جدید، کاهش مجازات حبسهای تعزیری انجام شده و میزان مجازات این جرم، تغییر کرده است. مرتکب جرم به حبس درجه ۶ یعنی ۶ ماه تا ۲ سال محکوم میشود. قوانین جدید مجازات اسلامی به حقوق فرد آسیبدیده و حفظ عدالت در موارد ضرب و جرح تاکید کرده و به تنظیم مجازاتها پرداخته است.
مجازات ضرب و جرح عمدی منجر به شکستگی
طبق ماده ۶۰۴ قانون مجازات اسلامی، چنانچه جرم ضرب و جرح عمدی ثابت شود و آسیب وارده با ایجاد شکستگی یا نقص عضوی از بدن همراه باشد، درصورتی که شرایط قصاص فراهم نباشد، متهم به تحمل حبس از ۲ تا ۵ سال محکوم میشود. از طرفی فرد آسیبدیده حق دریافت دیه را هم دارد که بر اساس نوع و شدت شکستگی، همچنین تاثیر آن بر زندگی روزمره فرد، محاسبه میشود.
مجازات ضرب و جرح عمدی ساده
جرم ضرب و جرح ساده بر این اساس تعریف میشود که مجرم، بدون اسلحه سرد یا گرم این عمل را مرتکب شده باشد. اینگونه اخلالی در نظم جامعه و امنیت وارد نشده است و مجازات آن بر این اصل، تعریف میشود. در این شرایط متهم مطابق با قوانین مجازات کشور، محکوم به گذراندن ۲ تا ۵ سال حبس میشود. چنانچه ضرب و جرح عمدی منجر به قصاص عضو شود، مجازات شخص قصاص است.
مجازات ضرب و جرح عمدی بدون اثر
جرم ضرب و جرح عمدی بدون اثر به این معنا است که هیچ ایراد و صدمه بدنی، حتی کبودی یا خراش جزئی به وجود نیاورد. در این جرائم، بحث قصاص یا دیه منتفی است و به مجازات حبس و شلاق خلاصه میشود. بر اساس ماده ۵۶۷ قوانین مجازات اسلامی، مجرم برای مجازات ضرب و جرح عمدی بدون اثر به حبس ۹۱ روز تا ۶ ماه به همراه شلاق، محکوم میشود.
مجازات ضرب و جرح عمدی با سلاح سرد
تعریف سلاح سرد شامل ابزارهایی میشود که به موجب آن، حرارت، ایجاد صدا یا اشعه وجود نداشته باشد. چاقو و قمه از جمله سلاحهای سرد محسوب میشوند. مجازات ضرب و جرح عمدی با سلاح سرد بر اساس تبصره ماده ۶۱۴ تعریف شده است. بر همین اساس اگر ابزار مجرم و آلت جرح، اسلحه یا چاقو باشد، مرتکب به ۳ ماه تا یک سال حبس محکوم میشود.
مجازات ضرب و جرح عمدی با چاقو
چاقو، جزو سلاحهای سرد است و جرم ضرب و جرح عمدی با این ابزار بر اساس ماده ۶۱۴ شامل حبس و دیه میشود. مطابق با بند «الف» ماده یک قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، امکان کاهش مجازات بر اساس شدت آسیب وارده وجود دارد. در این شرایط حبس از ۲ تا ۵ سال به ۳ ماه تا یک سال بههمراه پرداخت دیه، کاهش پیدا میکند.
مجازات ضرب و جرح عمدی همسر
جرم ضرب و جرح عمدی همسر یا توهین با الفاظ زشت و ناپسند، شامل مجازاتهایی اعم از دیه، خسارت، زندان و شلاق میشود؛ ضمن اینکه در این وضعیت، زن میتواند درخواست طلاق کند و با اثبات جرم خشونت خانگی، چه خفیف باشد و چه شدید، دادگاه رای بر طلاق صادر میکند. این جرائم علاوهبر آسیب جسمی، روح و روان زن را نیز تحتتاثیر قرار میدهند که به عنوان یک عمل غیرانسانی شناخته میشود.
شرایط قصاص در ضرب و جرح عمدی
مطابق با ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، برای اینکه جرم ضرب و جرح عمدی موجب قصاص شود، باید شرایط عمومی قصاص وجود داشته باشد. مجرم برای قصاص باید به عمد، مرتکب جرم شده باشد و درصورتی حکم بر قصاص داده میشود که مرتکب پدر یا از اجداد پدری قربانی جرم نباشد. همچنین مجنیعلیه هم عاقل و در دین با مرتکب، مساوی باشد. در این حالت مجازات قصاص باید شرایط زیر را داشته باشد:
- محل عضو مورد قصاص یا مورد جنایت یکی باشد.
- قصاص با مقدار جنایت برابر باشد.
- قصاص موجب تلف جانی یا عضو دیگری نشود.
- قصاص عضو زن و مرد برابر باشد.
- تساوی اعضا در اصلی بودن اعضا باشد.
- قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد.
مراجعه به بهترین وکیل کیفری در تهران با تخصص جرایم ضرب و جرح و سایر نقاط کشور، میتواند شانس کاهش مجازات این جرم از قصاص را افزایش دهد.
مجازات ضرب و جرح غیرعمدی
مجازات ضرب و جرح غیرعمدی بهطور معمول، شامل پرداخت خسارت مالی به قربانی، حبس و مجازاتهای تعزیری میشود. البته برای بعضی از موارد ممکن است باتوجه به قصور یا بیاحتیاطی مرتکب، مجازات کمتری اعمال شود. با این حال در جرم ضرب و جرح غیرعمدی مرتکب به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میشود که مجازات آن ۹۱ روز تا یک سال حبس و تحمل شلاق از ۳ تا ۹۰ ضربه است.
مجازات ضرب و جرح غیرعمدی در قانون جدید
قانونگذار در قوانین جدید مجازات اسلامی، مولفههایی برای کاهش مجازات ضرب و جرح غیرعمدی در نظر گرفته است. درصورتی که جرح ناشی از بیاحتیاطی و قصور باشد، ممکن است بر اثر شرایط خاص قاضی با در نظر گرفتن وضعیت و احوال مرتکب، تخفیف در مجازات قائل شود. قوانین جدید این مجازاتها را به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میکنند.
آیا ضرب و جرح عمدی قابل گذشت است؟
جرم ضرب و جرح عمدی فقط در مواردی قابل گذشت است که جزو جرائم عمومی نباشد و شاکی خصوصی داشته باشد. بهطور معمول در این گروه از جرایم، مجازات قصاص یا دیه برای مرتکب، تعیین میشود. در این حالت شاکی یا قربانی میتواند در هر مرحلهای که باشد، برای بخشش متهم رضایت داده و از جرم او بگذرد.
مجازات جرم ضرب و جرح ساختگی
مجازات ضرب و جرح ساختگی به منظور جلوگیری از سوءاستفاده و حفظ امنیت جامعه، وضع شده است. قوه قضاییه طبق اصل ۱۵۶ قانون اساسی، مجازات جرائمی که در این حوزه اتفاق میافتند را حبس و جریمههای نقدی در نظر گرفته است. البته در این خصوص اتهام ساختگی بودن ضرب و جرح، باید اثبات شود.
اثبات جرم ضرب و جرح
افراد قربانی و آسیبدیده در ضرب و جرح باید بتوانند محاکم قضایی را برای اثبات این جرم، قانع کنند. به این منظور باید دلایل و مدارک محکمهپسندی ارائه دهند تا رای دادگاه به نفع آنها صادر شود. مواردی نظیر اقرار متهم، شهادت شهود، گزارشات پزشکی قانونی، شواهد مبتنی بر ارتکاب جرم و گزارشات پلیس به اثبات جرم ضرب و جرح کمک میکند.
نحوه رسیدگی و شکایت جرم ضرب و جرح
رسیدگی به شکایت جرم ضرب و جرح با ثبت شکواییه و تنظیم صورتجلسه آغاز میشود. بعد از آن، پرونده برای رسیدگی به دادسرای محل وقوع جرم ارسال میشود. دادگاه طرفین دعوا را احضار و با بررسی شواهد و مدارک در جلسات دادرسی، رای نهایی را صادر میکند. این روند بهطور معمول زمانبر است که به پیچیدگیها و شرایط خاص هر پرونده بستگی دارد.
در این صفحه شما را با ماهیت پیچیده و تبعات آسیبهای جرم ضرب و جرح آشنا کردیم. همچنین توضیح دادیم که چگونه این جرایم باتوجه به شدت آسیب وارد شده به قربانی، نوع و ابزار مورد استفاده مجرم در گروهبندیهای متفاوتی قرار میگیرند. ضمن اینکه اطلاعاتی از مجازاتهایی بر اساس قوانین تعریف شده هم در اختیار شما قرار دادیم. امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد و بتواند با هدف آگاهی بخشیدن، قدم کوچکی برای جامهای سالمتر و امنتر بردارد.
در آخر قابل ذکر است که بهترین وکیل تهران متخصص از گروه حقوقی دادپایا در پروندههای ضرب و جرح مشاور شما در این مسیر خواهد بود.
