دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد
بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی اختیار طلاق با مرد است و او می‌تواند با مراجعه به دادگاه و اعلام اراده، همسر خود را طلاق دهد. این قاعده اگرچه به ظاهر ساده و مطلق به نظر می‌رسد، اما در عمل محدودیت‌ها و الزامات خاصی دارد. به ویژه در سال‌های اخیر و با اصلاحات رویه‌ای پس از سال ۱۳۹۵ دادگاه موظف است، حتی در دعاوی طلاق از سوی مرد نیز شرایطی را مورد بررسی قرار دهد که آن را موجه و منطقی جلوه‌سازی کند.
بنابراین با وجود حمایت شارع و قانون‌گذار از مردان، ارائه دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد به بخشی از روند قانونی تبدیل شده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در این راستا اگر مرد بخواهد همسرش را یک‌طرفه طلاق دهد در ابتدا باید تمامی حقوق مالی زن از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل زن و تنصیف دارایی را پرداخت کند.
از طرفی اگرچه اثبات دلایل خاص برای طلاق مرد الزامی نیست، اما در روند رسیدگی قضایی مرد باید برای قاضی توضیح دهد که چرا تصمیم به طلاق گرفته و این توضیحات باید با شرایط واقعی، مستند و از نظر قانونی قابل قبول باشند. در ادامه مهم‌ترین این دلایل را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
عدم تمکین زن
پس از جاری شدن عقد نکاح دائم، زن و شوهر به طور متقابل حقوق و تکالیفی نسبت به یکدیگر پیدا می‌کنند که هم جنبه شرعی دارد و هم از منظر حقوقی قابل پیگیری است.
یکی از مهم‌ترین این وظایف، تمکین از سوی زوجه در برابر زوج مقرر شده که به ۲ صورت تمکین عام و تمکین خاص تعریف می‌شود. تمکین عام به معنای اطاعت زن از شوهر در امور زندگی مشترک، سکونت در محل تعیین شده از سوی مرد، حسن معاشرت، رعایت ادب، نظافت و هماهنگی با تصمیمات مرد در امور جاری خانواده است.
در مقابل تمکین خاص ناظر بر روابط زناشویی و انجام وظایف جنسی زوجه در قبال شوهر است؛ مشروط بر آن‌که این درخواست‌ها در چارچوب شرع، قانون و عرف جامعه باشد. در صورتی که زن بدون دلیل موجه شرعی یا قانونی از انجام این وظایف خودداری کند، این رفتار می‌تواند مصداق نشوز محسوب شود و یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد به حساب آید.
بنابراین در مواردی که زن بدون وجود مانع مشروع از تمکین خاص یا عام امتناع ورزد، مرد می‌تواند با طرح دعوای الزام به تمکین، عدم تمکین زوجه را به اثبات برساند و این امر به عنوان یکی از دلایل صدور حکم طلاق تلقی شود.
جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید
علاوه‌بر این، امتناع زن از سکونت در منزل تهیه شده توسط شوهر، خروج از منزل بدون رضایت یا اطلاع همسر یا حتی بدرفتاری و بی‌اعتنایی به وظایف اخلاقی و خانوادگی همگی می‌توانند تحت عنوان عدم تمکین مورد بررسی قرار گیرند.
البته در صورتی که زن دلایلی موجه مانند خشونت شوهر، بیماری، شرایط خاص جسمی یا روانی داشته باشد، ادعای عدم تمکین رد می‌شود. در نتیجه تشخیص نهایی با دادگاه است و قاضی با بررسی اسناد، اظهارات طرفین و وضعیت خانوادگی تصمیم‌گیری می‌کند.
بدرفتاری زوجه
یکی دیگر از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد سوءرفتار زوجه است که با اثبات آن می‌تواند درخواست طلاق داشته باشد. البته نکته مهم در طلاق از طرف مرد توجه به شرط ضمن عقد نکاح درباره تنصیف اموال است.
شرطی که به موجب آن اگر مرد بدون دلیل موجه اقدامی برای طلاق انجام دهد، موظف است تا نصف دارایی‌های به دست آمده در طول زندگی مشترک را به زن واگذار کند؛ اما در صورتی که مرد بتواند سوءرفتار زوجه را در دادگاه به اثبات رساند، این شرط منتفی می‌شود و زن از این مزیت مالی محروم خواهد شد.
در واقع قانون‌گذار با حمایت از مرد، او را فقط زمانی موظف به پرداخت نصف دارایی‌ها کرده که تصمیم به طلاق بدون دلیل موجه گرفته باشد. به همین دلیل اثبات سوءرفتار زن نه تنها مسیر طلاق را برای مرد هموارتر می‌کند، بلکه با سقوط شرط تنصیف اموال از تحمیل هزینه‌های مالی در این خصوص معاف می‌شود. در ادامه مهم‌ترین مصادیق سوءرفتار زوجه را بررسی می‌کنیم:
- عدم تمکین: چنان‌چه زن بدون دلیل شرعی یا قانونی از ایفای وظایف زناشویی و خانوادگی خودداری کند، رفتار او مصداق نشوز و سوءرفتار شناخته می‌شود. عدم تمکین عام یا خاص به عنوان یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد است که باعث صدور حکم طلاق و سقوط شرط تنصیف اموال می‌شود.
- محکومیت کیفری قطعی: اگر زن به موجب حکم قطعی دادگاه کیفری به ارتکاب جرمی محکوم شود که با شئون خانوادگی و اخلاقی زوج منافات داشته باشد، این امر از مصادیق بارز سوءرفتار به حساب می‌آید. جرایمی مانند سرقت، کلاهبرداری و حمل مواد مخدر که باعث بی‌اعتباری اخلاقی و اجتماعی زوجه می‌شود، می‌تواند دلیل موجه برای طلاق زوج باشد.
- محکومیت به حبس برای مدت طولانی: اگر زن به مجازات حبس برای مدت طولانی محکوم شود به گونه‌ای که ادامه زندگی مشترک را غیرممکن یا دشوار سازد، این موضوع نیز می‌تواند از مصادیق سوءرفتار زوجه تلقی شود.
- ضرب و شتم و فحاشی: اعمال خشونت فیزیکی از سوی زن در قبال مرد هرچند در موارد معدود و اندکی مشاهده می‌شود و همیشه عکس این اتفاق می‌افتد، اما در صورت بروز می‌تواند یکی از مصادیق سوءرفتار زوجه به حساب آید.
در کنار این موارد رفتارهای دیگری مانند خیانت، اعتیاد زن، بی‌توجهی به تربیت فرزندان، تهدید به خودکشی یا ترک منزل به صورت مکرر و بدون دلیل نیز ممکن است از سوی دادگاه مصداق بدرفتاری و سوءرفتار تشخیص داده شود. البته این موارد اثبات دشوارتری دارند؛ اما در صورت ارائه دلایل کافی دادگاه می‌تواند آن‌ها را به عنوان دلیلی موجه برای طلاق بپذیرد.
خیانت زن
یکی از جدیدترین و در عین حال حساس‌ترین دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد اثبات خیانت زوجه است. در حالی که به صورت اصولی حق طلاق با مرد مقرر شده، اما اگر شوهر بتواند در دادگاه خیانت همسر خود را اثبات کند، طلاق سریع‌تر و بدون الزام به پرداخت برخی تعهدات مالی انجام می‌گیرد.
خیانت زوجه در قالب روابط نامشروع یا زنا، آثار سنگینی به‌جای می‌گذارد و با اثبات آن ممکن است فارغ از مسئله طلاق، زن به مجازات تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری محکوم شود. در موارد جدی نیز که جرم زنا اثبات شود، مجازات‌های سنگین‌تر از جمله رجم (سنگسار) یا اعدام برای زوجه اعمال می‌شود.
با این حال قانون‌گذار تصریح کرده که مرد حتی در صورت اثبات خیانت زن، هم‌چنان موظف به پرداخت کامل مهریه، اجرت‌المثل و نفقه معوقه است. تنها این‌که شرط تنصیف دارایی از بین می‌رود و مرد از این الزام مالی معاف می‌شود. بنابراین با این‌که خیانت زن در صورت اثبات به عنوان یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد قابل قبول است، اما باعث از بین رفتن حقوق مالی زن نمی‌شود؛ مگر این‌که زن به صراحت حقوق مالی خود را ببخشد.
نازایی و ناباروری زوجه
در نظام حقوقی، برخی شرایط خاص مانند نازایی یا ناباروری زوجه می‌تواند از موارد عسر و حرج زوج به حساب آید و به عنوان یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد پذیرفته شود.
مطابق با قوانین جاری اگر بعد از گذشت حداقل ۵ سال از زندگی مشترک و وجود رابطه جنسی طبیعی، بارداری رخ ندهد و بعد از انجام آزمایشات و تایید پزشکی قانونی ناباروری زوجه احراز شود، مرد می‌تواند با استناد به این امر و اثبات آن در دادگاه درخواست طلاق دهد. البته اتکا به این ادله بدون مستندات پزشکی و صرف ادعا، قابل قبول نخواهد بود.
با وجود این‌که ناباروری زوجه می‌تواند برای مرد موجب عسر و حرج شود و دلیلی برای طلاق باشد، اما این امر موجب سقوط حقوق مالی زن نمی‌شود. به عبارتی حتی اگر مرد بتواند ناباروری همسر خود را ثابت کند، باز هم ملزم به پرداخت کامل مهریه، اجرت‌المثل ایام زوجیت و سایر حقوق مالی زوجه است.
ترک زندگی مشترک توسط زن
ترک زندگی مشترک توسط زوجه بدون عذر موجه از منظر قانونی و شرعی یکی از مهم‌ترین دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد محسوب می‌شود. بر اساس ماده ۱۳۶۰ قانون مدنی در صورتی که زن بدون دلیل قابل قبول از ایفای وظایف زناشویی امتناع کند، ناشزه محسوب شده و از نفقه و کلیه حقوق مالی ناشی از زوجیت محروم می‌شود.
همچنین اگر زوجه منزل را ترک کرده باشد و حاضر به بازگشت نباشد، مرد می‌تواند با طرح دادخواست عدم تمکین، حکم الزام به تمکین دریافت کند و در صورت عدم اجرای حکم از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
این موضوع به ویژه در شرایطی که زن بدون اثبات عسر و حرج یا دلایل قابل پذیرش از سوی دادگاه، خانه را ترک کرده و به زندگی زناشویی پایبند نیست به عنوان ادله‌ای مهم برای اثبات اختلال در بنیان خانواده و عدم امکان ادامه زندگی مشترک تلقی می‌شود. این رفتار زن خلاف تعهدات ناشی از نکاح است و موجب سلب برخی از حقوق مالی مانند نفقه و حتی محرومیت از شرط تنصیف دارایی در صورت طلاق می‌شود.
شانه خالی کردن از مسئولیت‌های زندگی مشترک
یکی دیگر از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد عدم ایفای وظایف زناشویی و شانه خالی کردن زوجه از مسئولیت‌های مقرر در زندگی مشترک است. طبق مواد ۱۱۰۲ و ۱۱۰۳ قانون مدنی زن و شوهر در زندگی زناشویی و بعد از عقد نکاح موظف به معاشرت به طور متعارف، همکاری در امر اداره خانواده و احترام متقابل هستند.
در شرایطی که زن بدون دلیل موجه از ایفای این وظایف خودداری کند، امکانی برای طرح دادخواست طلاق از طرف مرد فراهم می‌شود و زن مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
هرچند اثبات ترک مسئولیت‌های زناشویی زوجه از سوی زوج در دادگاه دشوار و زمان‌بر است، اما در صورت احراز این تخلف، دادگاه می‌تواند آن را سوءرفتار تلقی کرده و ضمن پذیرش دعوای طلاق از طرف مرد، حکم به عدم تعلق شرط تنصیف دارایی نیز صادر کند.
بی‌اعتنایی مداوم زوجه به وظایف خانه‌داری، بی‌توجهی به امور تربیتی فرزندان، ترک اداره امور منزل یا خودداری از همراهی در امور اجتماعی و خانوادگی، همگی می‌توانند مصادیقی از شانه خالی کردن از مسئولیت محسوب شده و در روند طلاق موثر باشد.
بیماری زوجه
بیماری زوجه اگر صعب‌العلاج، واگیردار و مزمن باشد، می‌تواند به عنوان یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد در نظر گرفته شود. البته بیماری باید به گونه‌ای باشد که به دادگاه اثبات شود ادامه زندگی برای مرد با عسر و حرج جدی همراه است. در چنین شرایطی مرد می‌تواند به استناد ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی و با ارائه مدارک رسمی از پزشکی قانونی، دادخواست طلاق خود را مطرح کند.
در صورت تایید عسر و حرج ناشی از بیماری زوجه، دادگاه رای به طلاق را صادر می‌کند؛ بدون آن‌که این موضوع تاثیری بر حقوق مالی زوجه داشته باشد. تنها در شرایطی که مشخص شود زن پیش از ازدواج مبتلا به بیماری بوده که به موجب آن امکان فسخ نکاح فراهم می‌شود، مرد می‌تواند تقاضای فسخ نکاح کند.
در چنین شرایطی و در صورت عدم وقوع رابطه زناشویی، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد. در ادامه برخی از بیماری‌هایی که در صورت ابتلای زوجه می‌تواند مبنای طرح دعوای طلاق از طرف مرد قرار گیرد را معرفی می‌کنیم:
- ایدز
- هپاتیت B
- سرطان‌های پیشرفته
- بیماری‌های روانی شدید مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی
- جنون و پارانویا
- جذام
- زمین گیر شدن کامل
- نابینایی هر ۲ چشم به صورت دائمی و غیرقابل درمان
- افسردگی شدید همراه با خطر خودکشی یا خشونت خانگی
- صرع
- هر بیماری دیگری که به تشخیص پزشکی قانونی زندگی مشترک را مختل یا غیرممکن کند.
محکوم شدن زن به حبس
اگر زوجه به حبس قطعی محکوم شود، این امر می‌تواند دلیل موجه و مستندی برای طلاق باشد؛ یعنی اگر محکومیت زن به نحوی باشد که امکان ادامه زندگی زناشویی را منتفی کند یا موجب عسر و حرج مرد شود، دادگاه می‌تواند رای به طلاق دهد.
البته صرف محکومیت کافی نیست، بلکه باید محکومیت قطعی و رای اجرا شده باشد. به طور معمول محکومیت‌هایی که بیش از ۵ سال است از منظر دادگاه، یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد شناخته می‌شود. البته در این شرایط مهریه، نفقه معوقه و سایر حقوق مالی زن، حتی در صورت محکومیت کیفری محفوظ می‌ماند.
طلاق به دلیل کدام یک از موارد بالا باعث عدم پرداخت مهریه می‌شود؟
مطابق با ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مهریه به محض وقوع عقد نکاح به ملکیت زن در می‌آید و او می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. بنابراین طلاق چه از سوی زن و چه از سوی مرد باشد، موجب سلب حق زوجه بر مهریه نمی‌شود. به عبارت دیگر هیچ یک از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد سبب از بین رفتن حق زن نسبت به مهریه نخواهد شد؛ مگر این‌که زن خود بخواهد بخشی یا تمام مهریه را ببخشد.
با این حال در موارد خاص و محدود ممکن است زن مستحق دریافت مهریه نباشد. از جمله این موارد ابطال عقد نکاح، مطابق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی است.
بر اساس این ماده قانونی در صورت نبود رابطه زناشویی و طلاق، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. همچنین اگر زن پیش از تعیین مهر و قبل از نزدیکی فوت کند، مستحق مهر نخواهد بود یا اگر عقد نکاح فسخ شود و نزدیکی واقع نشده باشد، زوجه مستحق دریافت مهر نمی‌شود؛ مگر در حالت خاص که فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد باشد که در این صورت، نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد.
همچنین در صورت توافق طرفین، زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه را به مرد ببخشد؛ در غیر این صورت حتی در صورت طلاق به فرض تقصیر زوجه، مرد مکلف به پرداخت کامل مهریه است و هیچ یک از دلایل طلاق جز در شرایط استثنایی گفته شده، نمی‌تواند این الزام قانونی را ساقط کند.
در واقع مهریه تنها حقی است که به طور صریح برای زن در جامعه ما مقرر شده است. در صورت نیاز، می توانید از مشاوره با وکیل طلاق زاهدان هم در این زمینه استفاده کنید.
کدام یک از دلایل گفته شده در دادگاه راحت‌تر اثبات می‌شود؟
در نظام حقوقی ایران حق طلاق با مرد است و به همین دلیل هر زمان که مرد اراده کند، این پروسه با سخت‌گیری کم‌تر از سوی مقامات قضایی و راحت‌تر انجام می‌گیرد؛ به ویژه زمانی که زوج حاضر به پرداخت کامل حقوق مالی زوجه باشد.
با این حال در میان دلایلی که مرد می‌تواند برای اثبات عسر و حرج یا تخلفات زوجه ارائه دهد، برخی از آن‌ها سریع‌تر و آسان‌تر به نتیجه می‌رسند؛ به خصوص در شرایطی که مدارک رسمی و مستند ارائه شود.
به عبارتی هر یک از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد که به همراه اسناد و مدارک معتبر و قانونی ارائه شوند، روند رسیدگی و اثبات را برای قاضی تسهیل می‌کند و به تبع آن طلاق در مدت زمان کوتاه‌تری انجام می‌گیرد. به عنوان مثال اثبات خیانت زوجه به عنوان یکی از دلایل قوی در اثبات عسر و حرج زوج تلقی می‌شود و در صورت وجود مستندات کافی، دادگاه بدون تاخیر حکم طلاق را صادر می‌کند.
همچنین دلایلی مانند بیماری صعب‌العلاج، ناباروری زوجه یا اختلالات روانی شدید در صورتی که تاییدیه پزشکی قانونی را داشته باشند، سریع‌تر به نتیجه می‌رسند.
بعد از آن اثبات عدم تمکین زوجه از طریق گواهی عدم سازش و اخذ حکم عدم تمکین از دادگاه علاوه‌بر تسریع روند طلاق، حق ازدواج مجدد را نیز برای مرد فراهم می‌سازد. در مواردی هم که زن به موجب حکم قطعی دادگاه کیفری محکوم به حبس باشد، امکان طلاق برای زوج تسهیل می‌شود.
نکات و توصیه‌های حقوقی دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد
با این‌که طلاق از طرف مرد به سهولت انجام می‌گیرد اما بدون پرداخت حقوق مالی زوجه و انجام تشریفات و الزامات قانونی، امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل در این قسمت مهم‌ترین نکات در خصوص دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد را مرور می‌کنیم:
- وجود مدارک مستند پزشکی، قضایی یا اداری روند اثبات دلایل طلاق را تسریع می‌کند.
- مشاوره حقوقی پیش از اقدام به طلاق مانع از بروز اشتباهات غیرقابل جبران در تنظیم دادخواست می‌شود.
- بدیهی است اخذ رضایت زوجه و توافق در مورد شروط مالی، مسیر طلاق توافقی را ممکن می‌سازد.
- اثبات اعتیاد مضر زوجه به مواد مخدر یا الکل نیز می‌تواند یکی از دلایل قانونی طلاق باشد.
- سوءرفتار زوجه نسبت به فرزندان در تصمیم‌گیری دادگاه برای صدور حکم طلاق، موثر است.
- ترک زندگی مشترک به مدت ۶ ماه بدون دلیل موجه یکی از دلایل مورد پذیرش دادگاه برای طلاق است.
- شرط تنصیف دارایی در طلاق از طرف مرد بدون تقصیر زن اجرا می‌شود؛ اما اثبات تقصیر زوجه موجب سقوط این حق خواهد شد.
- یکی از مهم‌ترین توصیه‌های حقوقی در دعاوی خانوادگی و طلاق، کمک گرفتن از بهترین وکیل خانواده تهران در این حوزه است. وکلا در این خصوص با تنظیم صحیح دادخواست و پیگیری اصولی پرونده، روند طلاق را تسریع می‌کنند و این امر مانع از تضییع حقوق زوجین می‌شود. علاوه‌بر این همراهی یک وکیل طلاق مشهد می‌تواند موجب صرفه‌جویی در وقت، هزینه و انرژی موکل شده و این‌که احتمال موفقیت در پرونده را به مراتب افزایش می‌دهد.
با توجه به آن‌چه گفته شد، ارائه دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف مرد می‌تواند این پروسه را راحت‌تر و سریع‌تر به سرانجام برساند. در واقع هرچه ادله مستندتر و قانونی‌تر باشند از اطاله دادرسی و فرسایشی شدن این روند جلوگیری می‌شود.
ما در این صفحه به تشریح مهم‌ترین دلایل قابل اثبات پرداختیم. همچنین از ادله‌ای مانند عدم تمکین زن، بدرفتاری، خیانت، نازایی و ناباروری، ترک زندگی مشترک، شانه خالی کردن از مسئولیت‌های زندگی، بیماری و محکوم شدن زوجه به حبس، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم. در پایان نیز ضمن معرفی دلایلی که راحت‌تر اثبات می‌شوند، مهم‌ترین نکات و توصیه‌های حقوقی پیرامون این مبحث را با شما به اشتراک گذاشتیم. امیدواریم که این مطالب از بهترین وکیل تهران به شما کمک کرده باشد و موثر واقع شود.
