ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی چیست؟
در جوامع اسلامی نظیر کشور ما، عفت عمومی و حفظ ارزش‌های اخلاقی و صیانت از تمامیت جسمانی از ارکان اساسی نظم و عدالت اجتماعی شناخته می‌شود. به همین دلیل قانون‌گذار نسبت به برخی رفتارهای منافی عفت و موضوع مجازات‌ها برای صدمات، بی‌تفاوت نمانده و قواعد و مقرراتی را در قانون مجازات اسلامی برای آن تعیین کرده است.
در سال ۱۳۹۲ قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت؛ اما هم‌چنان بخشی از تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده به قوت خود باقی مانده که امکان اعمال آن در برابر رفتارهای ناهنجار وجود دارد. با این توضیح که برخی از این تغییرات باعث شده تا ۲ محتوا از لحاظ مفاد برای یک ماده قانونی وجود داشته و ابهام برانگیز باشد.
یکی از این مواد، ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی است که با تغییرات در سال ۱۳۹۲ با همین ماده در بخش تعزیرات مجازات‌های مصوب ۱۳۷۵ دو متن با محتوا و مفاد متفاوت اما شماره یکسان دارد.
با این تفاسیر ماده ۶۳۷ دو موضوع از موضوعات کیفری را پوشش می‌دهد که هر کدام ضمانت اجرایی متفاوت دارد. یکی از این متون به رفتارهای ناهنجار به‌غیر از زنا مانند تقبیل یا بوسیدن و مضاجعه یا هم‌خوابگی، بدون رابطه جنسی اشاره دارد که مطابق با این قانون برای آن مجازات تعیین شده است. دیگری هم به جرائم علیه تمامیت جسمانی اشخاص نظیر آسیب به کف دست پرداخته که قانون‌گذار برای آن دیه و مجازات در نظر گرفته است.
بنابراین ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی در خصوص ارتکاب اعمال منافی عفت را می‌توانیم اینگونه تعریف کنیم که هرگاه زن و مردی که بین آن‌ها رابطه زوجیت مشروع وجود ندارد، مرتکب عملی مانند بوسیدن یا هم‌خوابگی یا رفتارهای مشابه شوند، تحت شرایط مقرر قانونی مستحق مجازات تعزیری هستند. همچنین اشاره شده که در صورتی که این رابطه با اکراه یا اجبار یکی از طرفین نباشد تا ۹۹ ضربه شلاق مجازات دارد.
در متن دیگر ماده ۶۳۷ به موضوع صدمه به کف دست و پرداخت دیه آن اشاره دارد که بر اساس آن، اگر شخصی به عمد کف دست دیگری را قطع کرده یا از بین برد در صورتی که آسیب وارده کم‌تر از ۵ انگشت کامل باشد، مطابق با شرایط مقرر به قصاص یا پرداخت دیه محکوم می‌شود. همچنین قانون‌گذار به تفکیک صدمات کامل و ناقص و تعیین مجازات و ضمانت اجرای آن متناسب با نوع آسیب هم پرداخته است.
ماده یک ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی
علاوه‌بر ۲ متن متفاوت ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، قانون‌گذار در کتاب پنجم همین قانون در بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، ۳ ماده دیگر ناظر بر جرائم گروهی و سازمان یافته مقرر کرده است.
بر این اساس طبق ماده یک ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی هر کسی با هر مرام یا مسلکی، جمعیت یا شبه جمعیتی که منظور بیش از ۲ نفر است را با هر عنوانی در داخل یا خارج از کشور تشکیل دهد که هدف آن مقابله یا برهم زدن امنیت و نظم عمومی کشور باشد به عنوان محارب می‌شناسد. قانون‌گذار برای این جرائم، مجازاتی از ۲ تا ۱۰ سال حبس در نظر گرفته است.
همچنین بخش دوم ماده یک ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی به افرادی که در این دسته‌ها و گروه‌ها عضویت پیدا می‌کنند، اشاره دارد و مجازات آن‌ها را ۳ ماه تا ۵ سال حبس مقرر کرده است. البته به شرط آن‌که از اهداف آن‌ها بی‌اطلاع باشد؛ در غیر این صورت مجازات‌ها افزایش می‌یابد. ضمن این‌که بخش سوم همین ماده، افرادی که علیه نظام به نفع گروه‌ها و سازمان‌ها فعالیت یا تبلیغات می‌کنند را مستحق حبس از ۳ ماه تا یک سال می‌داند.
در تشریح ماده یک ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی باید اضافه کرد که در این قوانین به اهمیت اطلاعات محرمانه و حفظ اسرار افراد نیز پرداخته شده است. این ماده قانونی افشای اطلاعات حتی در صورت عدم ارتکاب جرم را نیز تخلفی واضح و مستحق مجازات می‌داند.
بر این اساس متخلفی که به صورت غیرقانونی با نقض تعهدات و مسئولیت حرفه‌ای خود، اقدام به افشای اطلاعات محرمانه کند در صورتی که موظف به حفظ آن بوده به مجازات حبس از یک تا ۳ سال محکوم می‌شود.
این مواد قانونی مرتبط با ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی به تفکیک دقیق درجات مختلف مشارکت در جرم هم می‌پردازد و اقداماتی که به تهییج افکار عمومی، تشویش اذهان یا اخلال در امنیت جامعه منجر می‌شوند را جرم‌انگاری کرده و مستحق مجازات بر اساس جرم انجام شده می‌داند.
بیشترین استنباط از این ماده قانونی در موضوع افشای اطلاعات محرمانه و اهمیت اسرار افراد، سازمان‌ها و نهادهای مختلف است. هدف قانون‌گذار در این ماده قانونی، کمک به حفظ نظم عمومی و جلوگیری از دور زدن قانون و پیشگیری از نقض حقوق خصوصی افراد و نهادها است.
ارائه مشاوره و خدمات حقوقی آنلاینارائه مشاوره و خدمات حقوقی آنلاین
متن ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی
متن ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات در خصوص رابطه نامشروع اینگونه است که «هرگاه زن و مردی که بین آن‌ها علقه زوجیت نباشد، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا از قبیل تقبیل یا مضاجعه شوند به شلاق تا ۹۹ ضربه محکوم خواهند شد و اگر عمل با عنف و اکراه باشد، فقط اکراه‌کننده تعزیر می‌شود.
همچنین در بخش دیگر تعزیرات مصوب سال ۱۳۹۲ متن ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی اینگونه تصریح می‌کند که قطع کردن یا از بین بردن کف دستی که به هر علت دارای انگشت نیست، موجب ارش می‌شود. در ادامه نیز در تبصره تکمیلی اینگونه مقرر می‌کند که در قطع کردن یا از بین بردن کف دستی که کم‌تر از ۵ انگشت دارد، علاوه‌بر دیه انگشتان نسبتی از ارش کف دست نیز ثابت است.
تفسیر ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی
در تفسیر ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی باید گفت که قانون‌گذار جرائم علیه عفت عمومی را مورد نکوهش قرار داده و برای متجاوزان، مجازات مشخصی را اعمال می‌کند.
در واقع این ماده قانونی به‌جز زنا و لوات که در چارچوب شرع و سیاست کیفری نظام حقوقی به شدت رد شده، هرگونه رفتار و اعمال نامشروع مشابه دیگر مانند بوسیدن یا هم‌خوابگی حتی بدون رابطه جنسی را بین زن و مردی که رابطه زوجیت ندارند، مشمول مجازات می‌داند. این امر برای محافظت و جلوگیری از هرگونه سوء‌استفاده از افراد پیش‌بینی شده است.
همچنین در بخش دیگر ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، قانون‌گذار با تمرکز بر صدمات وارده به ویژه نسبت به تمامیت جسمانی افراد نظیر آسیب کف دست، مجازات‌هایی را برای متخلفانی که به عمد مرتکب این جرم می‌شوند در نظر گرفته است. تلاش در این ماده قانونی بر حمایت از حقوق آسیب‌دیده و اعمال مجازات قصاص و دیه است.
در بخش دیگر ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی به اهمیت حفظ اطلاعات و اسرار اشخاص و نهادها نیز اشاره و تاکید شده است. در توضیح آن باید گفت که مطابق با قوانین برهم زدن نظم عمومی، شویش اذهان، افشای اطلاعات محرمانه افراد یا نهادها، همگی از اعمال مجرمانه محسوب می‌شود و در این راستا قانون‌گذار مجازات‌هایی را برای مرتکبین آن در نظر گرفته است.
جرایم ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی
جرائم ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی به ۲ دسته‌ی جرائم علیه عفت عمومی و جرائم علیه تمامیت جسمانی تقسیم‌بندی می‌شود. در بخش اول اعمالی مانند تقبیل یعنی بوسیدن یا مضاجعه یعنی هم‌خوابگی بدون وقوع زنا و دیگر رفتارهای منافی عفت که بدون وجود رابطه زوجیت میان زن و مرد اتفاق می‌افتد، جرم‌انگاری شده است.
با وجود این‌که مشخص نکردن حدود و ثغور باعث ابهامات زیادی در مصادیق آن می‌شود؛ با این حال مراجع قضایی در برخورد با مرتکبان این جرم در صورت نبود رابطه زوجیت، هرگونه تماس فیزیکی و جسمی میان زن و مرد را مستوجب مجازات می‌دانند.
همچنین منظور از رابطه نامشروع، عمل منافی عفت به قصد لذت بردن یا هرگونه رابطه خلاف قانون کم‌تر از حد دخول نیز تعریف شده است. ضمن این‌که مطابق با نظریه مشورتی شماره ۳۸۸/۱۴۰۰/۷ در خصوص ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی، ارتباط فیزیکی بدنی شرط نیست و استفاده از واژه‌های «از قبیل» یا این‌که مصادیق این ماده حصری نبوده، باعث می‌شود تا جرائم بیشتری در این گروه قرار گیرد. در این حد که گاهی قضات، پیامک عاشقانه را نیز رابطه نامشروع تلقی می‌کنند.
در بخش دوم ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی آسیب به کف دست دیگری که کم‌تر از ۵ انگشت داشته باشد به عنوان جرم علیه سلامت جسمانی فرد معرفی شده است که مطابق با قوانین، حسب مورد یا به قصاص عضو یا به پرداخت دیه محکوم می‌شود. در خصوص جرائم مرتبط با این متن از ماده ۶۳۷ آسیب و صدمات عمدی یا رفتارهای مجرمانه با آسیب‌های غیرقابل ترمیم را می‌توان نام برد. مانند قطع کردن یا از بین بردن کف دست به گونه‌ای که قابل درمان نباشد.
نکات حقوقی ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی
درک صحیح از نکات حقوقی ماده ۶۳۷ اهمیت زیادی در دعاوی کیفری و فرایند دادرسی آن دارد؛ چراکه این ماده قانونی به موضوعاتی حساس مانند رفتارهای منافی عفت و صدمات جسمانی مرتبط می‌شود. همچنین تفسیرهای نادرست یا ناقص از این ماده می‌تواند موجب تضییع حقوق اشخاص یا اعمال مجازات‌های ناعادلانه و غیرقانونی شود. به همین دلیل در این قسمت مهم‌ترین نکات حقوقی ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی را به شما یادآوری می‌کنیم تا در ذهن شما بماند:
- برای تحقق جرم، وجود رابطه نامشروع بدون وقوع زنا کفایت می‌کند.
- در صورت اثبات اکراه در اعمال منافی عفت غیر از زنا، فقط اکراه‌کننده تعزیر می‌شود.
- بوسیدن یا هم‌خوابگی بدون نزدیکی جنسی از مصادیق این جرم هستند.
- منظور از رابطه نامشروع و عمل منافی عفت در این ماده قانونی هرگونه رابطه کم‌تر از حد دخول برای زن و مردی که رابطه زوجیت با یکدیگر ندارند، پیش‌بینی شده است.
- در خصوص ماده ۶۳۷ مصوب سال ۱۳۷۵ تمامی مصادیق ذکر شده، تمثیلی است و نه حصری؛ به این معنا که ممکن است موارد دیگری نیز وجود داشته باشند که در این ماده قید نشده‌اند.
- در خصوص مبحث دیه در صدمات گفته شده، اگر کف دست بدون انگشت باشد، تنها ارش ثابت می‌شود. در حالی که اگر قطع کردن و از بین بردن در خصوص کف دستی باشد که کم‌تر از ۵ انگشت دارد، علاوه‌بر دیه نسبتی از ارش کف دست نیز باید پرداخت شود.
- جرائم ماده ۶۳۷ باید در ملأعام رخ داده باشد و تنها در موارد خاص برای اثبات وقوع جرم به تحقیق و پرسش از افراد می‌پردازند.
- جرائم مذکور از جمله جرائم تعزیری است که مجازات آن در شرع تعیین نشده و کیفر آن توسط قانون‌گذار مشخص می‌شود.
ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی با جرم‌انگاری روابط نامشروع و صدمات بدنی خاص، مجازات‌هایی را پیش‌بینی کرده تا عفت عمومی و سلامت جسمانی شهروندان تامین شود. ما در این صفحه سعی کردیم ضمن معرفی این ماده قانونی و تشریح ۲ متن مقرر آن، تفسیری ساده از این قوانین ارائه کنیم. همچنین در خصوص جرائم ماده ۶۳۷ نیز اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم و مهم‌ترین نکات پیرامون این مبحث را مرور کردیم. توجه به این نکات می‌تواند در بسیاری از دعاوی کیفری، نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد و اهمیت آن انکارناپذیر است. در پایان امیدواریم که این مطالب از دادپایا مفید واقع شده باشد.
