داوری در طلاق
داوری در طلاق یکی از تشریفات الزامی در پروسه جدایی شناخته میشود که برای ایجاد صلح و سازش میان زوجین پیشبینی شده تا آخرین تلاشها قبل از صدور حکم طلاق برای نجات زندگی مشترک انجام گیرد.
قانونگذار با درج مقررات مربوطه در قانون حمایت خانواده، سعی داشته تا از طریق داوری، زمینه بازگشت زوجین به زندگی مشترک را فراهم کند. در این مرحله، افراد واجد شرایط به عنوان داور مأمور میشوند تا در جلساتی جداگانه یا مشترک، اختلافات موجود را بررسی و گزارش نهایی خود را به دادگاه ارائه دهند.
داوری در طلاق بر پایه اصول اخلاقی و خانوادگی استوار بوده و هدف آن کاهش میزان طلاق و جلوگیری از فروپاشی خانواده است. اگرچه در بسیاری از موارد سازش حاصل نمیشود، اما وجود داوری موجب میشود اختلافات با گفتوگو و میانجیگری کنترل شده و قاضی نیز پیش از صدور حکم نهایی از دیدگاه اشخاص بیطرف آگاه شود. به موجب ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، این امر در طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد، اجباری است.
جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین کلیک کنید
شرط داوری در طلاق
شرایط داوری در طلاق در ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده و تبصرههای آن مشخص شده است. قانونگذار برای تضمین صلاحیت و بیطرفی داوران، معیارهایی را تعیین کرده تا اشخاص واجد شرایط بتوانند عهدهدار این وظیفه شوند. این شرایط به شرح زیر است:
- خویشاوندی داور با زوجین: داور در طلاق باید از میان بستگان و اقوام زن و شوهر انتخاب شود تا آشنایی کافی با زندگی خانوادگی آنها داشته باشد. در صورت نبود فرد واجد شرایط در میان خویشاوندان یا عدم تمایل آنها، انتخاب داور غیرخویشاوند با اجازه دادگاه ممکن است.
- تأهل داور: یکی از شرایط اصلی داوری در طلاق، متأهل بودن داور است تا از تجربه زندگی زناشویی برخوردار باشد. با این حال، مطابق تبصره یک ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده، محارم زوجه که همسر خود را از دست داده یا از او جدا شدهاند، میتوانند به عنوان داور تعیین شوند.
- حداقل سن سی سال: قانونگذار حداقل سن داور را سی سال تعیین کرده است تا شخص از بلوغ فکری و تجربه لازم برای داوری میان زوجین برخوردار باشد. تعیین این حد سنی مانع از دخالت افراد کمتجربه در تصمیمهای مهم خانوادگی میشود.
- آشنایی با مسائل شرعی و خانوادگی: داور باید آشنایی نسبی با مسائل شرعی، خانوادگی و اجتماعی داشته باشد تا بتواند میان طرفین، سازش مؤثری ایجاد کند. آگاهی داور از حقوق خانواده و قواعد اخلاقی، نقش مهمی در تصمیمگیری او دارد.
- عدم محدودیت جنسیتی: قانون حمایت خانواده درباره جنسیت داور تصریحی ندارد؛ بنابراین، زنان و مردان در صورت دارا بودن سایر شرایط قانونی میتوانند به عنوان داور انتخاب شوند و دادگاه در این مورد سختگیری اعمال نمیکند.
مراحل داوری در طلاق
داوری در طلاق دارای مراحل مشخصی است که در قانون حمایت خانواده و آییننامه اجرایی آن بیان شده و هدف آن جلوگیری از اطاله دادرسی و تسریع در تصمیمگیری دادگاه است. مراحل داوری در طلاق عبارتاند از:
- ارجاع پرونده به داوری: پس از تشکیل جلسه دادگاه و عدم حصول سازش میان طرفین، قاضی با صدور قرار ارجاع امر به داوری، طرفین را مکلف میکند ظرف مهلت تعیینشده، داوران خود را معرفی کنند.
- تعیین داور و قبول سمت: هر یک از زوجین باید داور واجد شرایط خود را معرفی کنند. پس از تأیید دادگاه، شخص باید سمت داوری را بپذیرد. در صورت استنکاف، دادگاه داور را رأساً انتخاب میکند.
- برگزاری جلسات داوری: بر اساس ماده ۱۴ آییننامه اجرایی قانون حمایت خانواده، داوران موظفند با تشکیل جلسه یا جلسات متعدد با حضور یا بدون حضور زوجین برای اصلاح ذاتالبین تلاش کنند. جلسات داوری در طلاق ممکن است به صورت مشترک یا جداگانه برگزار شود.
- اعلام نظریه داوران: در پایان، داوران گزارش خود را به دادگاه ارائه میدهند. چنانچه نظر داوران بر سازش باشد، قاضی گزارش اصلاحی صادر میکند. اما در صورت اصرار زوجین بر جدایی، دادگاه صرفاً پس از بررسی نظر داور، تصمیم نهایی را میگیرد و به داوری مقید نیست.
نمونه متن داوری در طلاق
برای دانلود، کلیک کنید.
داوری در طلاق به درخواست زوجه
داوری در طلاق به درخواست زوجه زمانی مطرح میشود که زن با استناد به دلایلی مانند عسر و حرج، سوءرفتار زوج یا تحقق شروط ضمن عقد نکاح، تقاضای طلاق میکند.
در این حالت دادگاه پیش از صدور حکم، موظف است پرونده را به داوری ارجاع دهد تا داوران با بررسی اختلافات، امکان سازش را ارزیابی کنند. هدف قانونگذار از این اقدام، کاهش دعاوی خانوادگی و حفظ روابط زوجین در چارچوب قانونی است.
داوران در طلاق به درخواست زوجه باید تلاش کنند دلایل نارضایتی زوجه را بررسی کرده و راهحلی برای ادامه زندگی ارائه دهند. در صورتی که داوران نتوانند زمینه سازش را فراهم کنند، نظریه خود را مبنی بر عدم امکان ادامه زندگی مشترک به دادگاه تسلیم میکنند تا قاضی بر اساس مستندات و اظهارات طرفین، رأی نهایی را صادر کند. در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی، میتوانید از طریق راههای ارتباطی با بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران در تماس باشید.
نمونه رأی داوری در طلاق به درخواست زوجه
برای دانلود، کلیک کنید.
داوری در طلاق به درخواست زوج
در داوری در طلاق به درخواست زوج، مرد خواستار جدایی از همسر خود است و به موجب ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، دادگاه پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش وظیفه دارد پرونده به داوری ارجاع دهد. این اقدام فرصتی فراهم میکند تا داوران با بررسی روابط زوجین، زمینه مصالحه و بازگشت آنها به زندگی مشترک را مهیا سازند.
در این نوع داوری، داوران موظفند دیدگاه هر دو طرف را بیطرفانه بشنوند و در صورت وجود اختلافات شدید، پیشنهادهایی برای حلوفصل ارائه دهند. چنانچه داوران به این نتیجه برسند که ادامه زندگی ممکن نیست، گزارش خود را با ذکر دلایل به دادگاه ارسال میکنند تا قاضی در چارچوب قانون نسبت به صدور رأی اقدام کند.
داوری در طلاق یک طرفه
داوری در طلاق یک طرفه، یعنی طلاقی که تنها یکی از زوجین خواستار آن است از نظر قانون حمایت خانواده اجباری بوده و باید انجام گیرد. ارجاع پرونده به داوری در این نوع طلاق، علاوهبر الزام قانونی به دلیل کاهش تنش و هزینههای دادرسی نیز اهمیت دارد. داوران در این مرحله میکوشند اختلاف را از راه مسالمتآمیز حل کنند و از شدت تعارض میان زوجین بکاهند.
بنابراین از مزایای داوری در طلاق یک طرفه میتوان به تسریع در روند رسیدگی، کاهش هزینههای دادرسی و ایجاد امکان گفتوگو در محیطی بیطرف اشاره کرد. داوران منتخب با بررسی وضعیت زوجین، سعی در ایجاد تفاهم دارند و در صورت عدم حصول سازش، گزارش خود را مبنی بر عدم امکان ادامه زندگی مشترک به دادگاه ارائه میکنند تا قاضی تصمیم مقتضی اتخاذ کند.
داوری در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، داوری در طلاق تنها زمانی موضوعیت دارد که زوجین در خصوص برخی از مسائل از جمله مهریه، حضانت فرزند یا نفقه فرزند به توافق نرسیده باشند.
طبق ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، چنانچه زوجین بر تمامی امور توافق کنند، دادگاه بدون ارجاع به داوری، گواهی عدم امکان سازش صادر میکند. بنابراین داوری در طلاق توافقی جنبه اختیاری دارد نه الزامی.
در صورتی که بخشی از امور میان طرفین محل اختلاف باشد، قاضی میتواند به منظور حل آن موارد خاص، موضوع را به داوری ارجاع دهد. داور یا داوران در این حالت صرفاً درباره مسائل مورد اختلاف، اظهارنظر میکنند و گزارش خود را جهت تصمیمگیری نهایی به دادگاه ارائه میدهند.
حقالزحمه داوری در طلاق
هزینه داوری در طلاق مطابق ماده ۱۵ آییننامه اجرایی قانون حمایت خانواده بر عهده طرفین است و داور میتواند در قبال انجام وظیفه خود از دادگاه حقالزحمه مطالبه کند. مبلغ تعیینشده برای داوری در حال حاضر حدود یکصد هزار تومان است که پرداخت آن پیششرط آغاز فرآیند داوری محسوب میشود. پرداخت این هزینه نشاندهنده رسمی بودن نقش داور در روند دادرسی است.
البته گاهی تعیین میزان حقالزحمه داور با توجه به عواملی مانند تعداد جلسات داوری، پیچیدگی پرونده و زمان صرفشده برای بررسی اختلاف انجام میشود. در برخی موارد دادگاه برای رعایت عدالت، هزینه را به نسبت مساوی بین طرفین تقسیم میکند.
در صورت عدم تمکن مالی یکی از طرفین، مطابق ماده ۵ قانون حمایت خانواده، دادگاه میتواند وی را از پرداخت هزینه داوری معاف کند. هدف از این قاعده، تضمین عدالت قضایی و جلوگیری از ایجاد مانع مالی برای اشخاص ناتوان به نظر میرسد. داور در قبال دریافت این حقالزحمه، موظف به حضور در جلسات، بررسی اختلافات و ارائه نظریه کتبی به دادگاه است.
ارجاع به داوری در طلاق
ارجاع به داوری در طلاق از مهمترین اقدامات دادگاه در پروندههای غیرتوافقی است. قاضی پس از بررسی اولیه و عدم حصول سازش با صدور قرار ارجاع امر به داوری، طرفین را مکلف میکند ظرف مهلت مقرر داوران خود را معرفی کنند. این اقدام مطابق ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده انجام میشود.
پس از معرفی داوران، دادگاه با بررسی صلاحیت آنها، پرونده را جهت برگزاری جلسات سازش تحویل میدهد. داوران موظفند با تشکیل جلسات لازم و گفتوگو با طرفین، تمام تلاش خود را برای دستیابی به صلح و سازش انجام داده و در نهایت، نظر خود را در خصوص امکان ادامه زندگی مشترک اعلام کنند. این فرآیند یکی از ارکان اساسی در تصمیمگیری نهایی قاضی به شمار میرود.
مرحله بعد از داوری در طلاق چیست؟
مرحله بعد از داوری در طلاق از مهمترین مراحل دادرسی خانوادگی است؛ زیرا نتیجه نهایی داوری به طور مستقیم بر تصمیم دادگاه تأثیر میگذارد. پس از پایان جلسات داوری، داوران گزارش مکتوبی به دادگاه ارائه میدهند که در آن دیدگاه خود را درباره امکان ادامه زندگی مشترک یا لزوم طلاق بیان میکنند. اگر داوران به سازش میان زوجین دست یافته باشند، قاضی با استناد به نظریه آنها، گزارش اصلاحی صادر میکند و پرونده مختومه میشود.
در صورتی که داوران اعلام کنند ادامه زندگی ممکن نیست، دادگاه با بررسی گزارش داوران و سایر مدارک موجود، تصمیم نهایی خود را اتخاذ میکند. البته قاضی در این مرحله الزامی به تبعیت از نظر داوران ندارد، اما معمولاً نظریه آنها را در ارزیابی روابط زوجین مورد توجه قرار میدهد. این فرآیند موجب میشود که رأی صادره مبتنی بر واقعیت و مستند به تلاشهای صلحآمیز قبلی باشد.
از سوی دیگر، اگر یکی از طرفین نسبت به نتیجه داوری در طلاق معترض باشد، امکان اعتراض از طریق دادخواست رسمی وجود دارد. این امر سبب میشود که روند دادرسی از عدالت بیشتری برخوردار شود و طرفین فرصت دفاع از دیدگاه خود را داشته باشند. به این ترتیب مرحله پس از داوری نه تنها پایان رسمی رسیدگی اولیه است، بلکه آغاز ارزیابی قضایی برای صدور رأی قطعی به شمار میآید.
مدت و تعداد جلسات زمان داوری در طلاق
مدت زمان داوری در طلاق بر اساس مواد ۲۸ قانون حمایت خانواده و ۱۳ آییننامه اجرایی آن تعیین میشود. زوجین موظف هستند ظرف یک هفته پس از ابلاغ قرار ارجاع، داوران خود را معرفی کنند.
پس از تعیین داوران، دادگاه مهلت مشخصی را برای ارائه نظریه تعیین میکند که ممکن است بسته به پیچیدگی پرونده تمدید شود. هدف قانونگذار از تعیین این مهلت، جلوگیری از طولانی شدن فرآیند طلاق و تسریع در تصمیمگیری است.
در خصوص تعداد جلسات داوری در طلاق، قانون عدد ثابتی مقرر نکرده است. داوران موظفند بر حسب نیاز و وضعیت روابط زوجین، یک یا چند جلسه برگزار کنند.
مطابق ماده ۱۴ آییننامه اجرایی، جلسات میتواند با حضور زوجین یا در صورت امتناع یکی از آنها، بدون حضور او برگزار شود. داوران باید در هر جلسه به گفتوگو، بررسی دلایل اختلاف و تلاش برای سازش بپردازند و در نهایت نظریه خود را در مهلت تعیینشده به دادگاه تسلیم کنند.
عدم حضور در جلسه داوری طلاق
در صورتی که یکی از زوجین در جلسات داوری حاضر نشود، داور موظف است جلسه را بدون حضور وی برگزار کرده و مراتب را در گزارش خود به دادگاه اعلام کند. عدم حضور یکی از طرفین مانع از ادامه روند داوری نیست، اما ممکن است بر قضاوت داوران در خصوص قصد واقعی وی برای سازش اثر بگذارد.
چنانچه غیبت برای جلسات داوری در طلاق بدون عذر موجه باشد، دادگاه میتواند آن را به عنوان نشانهای از عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک در نظر گیرد. همچنین داوران موظفند در گزارش نهایی خود، جزئیات مربوط به حضور یا غیبت طرفین را درج کرده تا دادگاه تصمیم مقتضی را اتخاذ کند.
عدم معرفی داور در طلاق
اگر یکی از زوجین یا هر دو از معرفی داور خودداری کنند، دادگاه رأساً داور واجد شرایط را از میان افراد معتمد انتخاب میکند. این اقدام به موجب ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده انجام میشود تا روند داوری در طلاق متوقف نشود. در این حالت، هزینه داوری بر عهده فردی قرار میگیرد که از معرفی داور امتناع کرده است.
اعتراض به رأی داوری در طلاق
اعتراض به رأی داوری در طلاق یکی از حقوق مهم طرفین دعوا شناخته میشود که در ماده ۴۸۸ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده است. بر اساس این ماده، هر یک از زوجین میتوانند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی داور با ارائه دادخواست به دادگاه مربوطه، تقاضای ابطال رأی را مطرح کنند. این دادخواست باید شامل مشخصات طرفین، نام داور یا داوران، موضوع داوری و دلایل اعتراض باشد.
دادگاه پس از ثبت دادخواست، نسخهای از آن را به داور یا داوران ابلاغ میکند تا در صورت تمایل، دفاعیات خود را ارائه دهند. سپس قاضی با بررسی مستندات، دلایل اعتراض و پاسخ داوران تصمیم میگیرد که رأی داوری ابطال یا تأیید شود. چنانچه دادگاه دلایل اعتراض را موجه تشخیص دهد، رأی داوری از درجه اعتبار ساقط میشود و پرونده مجدداً در دادگاه مورد رسیدگی قرار میگیرد.
روش اعتراض به رأی داوری در طلاق نیازمند دقت حقوقی و تنظیم دقیق دادخواست است. معترض باید مستندات قانونی خود را از جمله تخلف داور از مقررات، صدور رأی خارج از حدود مأموریت یا وجود تعارض با قوانین آمره را به صراحت در دادخواست ذکر کند.
دادگاه نیز پس از بررسی دقیق مدارک و احراز تخلف یا بیاعتباری رأی، نسبت به صدور حکم ابطال اقدام میکند. این امکان قانونی تضمینکننده عدالت در فرآیند داوری است و از صدور آراء ناعادلانه جلوگیری میکند.
نکات حقوقی داوری طلاق
داوری در طلاق از ارکان اساسی نظام حقوق خانواده به حساب میآید که هدف آن ایجاد صلح، حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از تصمیمات عجولانه در خصوص جدایی است. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه برخی از نکات مهم حقوقی را با شما به اشتراک میگذاریم تا از ماهیت و آثار داوری، اطلاعات بیشتری به دست آورید:
- داور باید واجد شرایط قانونی از جمله عدالت، امانتداری و آشنایی نسبی با مسائل خانوادگی باشد تا نظر او دارای اعتبار حقوقی و اخلاقی تلقی شود.
داوران مکلفاند در مهلت مقرر نظریه کتبی خود را تسلیم دادگاه کنند. تأخیر یا خودداری از ارائه گزارش میتواند موجب عزل آنها از سمت داوری شود. - رأی داور جنبه مشورتی دارد، اما دادگاه معمولاً آن را در تصمیمگیری لحاظ میکند؛ زیرا بیانگر دیدگاه بیطرفانه نسبت به اختلافات خانوادگی است.
- داوران میتوانند با اجازه دادگاه از مشاوران یا کارشناسان مددکار برای تحلیل دقیقتر وضعیت خانوادگی استفاده کنند تا تصمیم نهایی منصفانهتر باشد.
- حتی در صورت غیبت یکی از زوجین، جلسات داوری در طلاق برگزار میشود و داور موظف است جزئیات غیبت و دلایل احتمالی آن را در گزارش ذکر کند.
- تمامی جلسات داوری باید در فضایی محرمانه و محترمانه برگزار شود تا امنیت روانی طرفین حفظ شده و از بروز تنش جدید جلوگیری شود.
- در صورت جانبداری یا رفتار مغایر بیطرفی، دادگاه میتواند داور را عزل و فرد دیگری را جایگزین کند تا سلامت دادرسی حفظ شود.
- هزینه داوری بر اساس آییننامه اجرایی و متناسب با زمان و حجم کار تعیین میشود تا عدالت مالی میان طرفین برقرار بماند.
- چنانچه یکی از طرفین پیش از پایان داوری فوت کند، روند داوری متوقف و پرونده مطابق مقررات ارث و انحلال نکاح پیگیری میشود.
- داوران نمیتوانند بدون مجوز دادگاه وظایف خود را به دیگری واگذار کنند؛ زیرا این امر موجب بیاعتباری گزارش نهایی خواهد شد.
در مجموع اینکه داوری در طلاق نه تنها مرحلهای تشریفاتی، بلکه فرصتی ارزشمند برای بازنگری در تصمیم به جدایی است. این مرحله قانونی با تکیه بر گفتوگو، مشاوره و تلاش برای سازش، میکوشد روابط میان زوجین را در مسیر صحیح بازسازی کند. اهمیت آن زمانی بیشتر میشود که نتیجه داوری به آشتی و تداوم زندگی مشترک منجر شود و از بروز پیامدهای اجتماعی و روانی طلاق جلوگیری کند.
در این محتوا ابعاد مختلف داوری در طلاق از جمله شرایط، مراحل، شیوه ارجاع، حقالزحمه داوران، اعتراض به رأی و نقش دادگاه را بررسی کردیم. در پایان هم توصیه میکنیم پیش از هر تصمیمی از مشاوره با بهترین وکیل خانواده در تهران بهره بگیرید و با آگاهی کامل از حقوق و تعهدات خود اقدام کنید.
پیشنهاد مشاهده : وکیل طلاق در مشهد
