طلاق
در اصطلاحات حقوقی اینکه طلاق چیست در واقع به معنای انحلال قانونی ازدواج است که بهصورت رسمی با صدور حکم دادگاه یا گواهی از سوی مقامات ذیصلاح، انجام میگیرد.
این فرایند به منظور پایان دادن به پیمان زناشویی است و روابط حقوقی، اجتماعی و اقتصادی بین زوجین را قطع میکند. قانون مدنی ایران، طلاق را یک عمل حقوقی یکطرفه تلقی میکند؛ به این معنا که یکی از طرفین ازدواج، اقدام به فسخ پیمان میکنند.
پروسه طلاق از ثبت درخواست به دادگاه شروع میشود و با بررسی دلایل و مستندات، ادامه پیدا میکند. در نهایت حکم نهایی با گواهی عدم سازش میان طرفین، صادر و در یکی از دفاتر رسمی ازدواج و طلاق ثبت میشود.
در ایران جدایی به عنوان حق مرد شناخته میشود؛ اما در قوانین جدید و شرایط فعلی، زن هم میتواند از دادگاه، تقاضای طلاق کند یا هر ۲ با توافق به زندگی مشترک پایان دهند.
طلاق در اسلام و قرآن
طلاق در اسلام به عنوان یکی از آخرین راهها برای پایان دادن به زندگی مشترک محسوب میشود. در واقع در شرع، ازدواج به عنوان پیمانی مقدس بین زن و مرد است و برای حفظ این پیمان، تاکید فراوان دارد.
اسلام این فرایند را از احکام امضایی میداند و نه احکام تاسیسی که حق آن را به مرد اختصاص داده است؛ ضمن اینکه این پروسه را شامل چهار رکن اساسی طلاق دهنده، زن طلاق داده شده، صیغه طلاق و شاهد گرفتن بر صیغه طلاق میداند.
طلاق در قرآن هم یک عمل مجاز است اما آخرین گزینه و فقط برای شرایط سخت، توصیه میشود. از دیدگاه خداوند، این عمل مکروهترین حلال است؛ چراکه باعث فروپاشی بنیان خانواده میشود.
آیات بسیاری در قرآن وجود دارند که بر رعایت موازین حقوقی زن، اختیار شوهر در طلاق، طلاقهای جایز و شرایط آن، اشاره دارند. در این آیات برای جدایی به رعایت عدالت و انصاف، مدت زمان عده، گواهی شهود و پرداخت حقوق زن، تاکید شده است.
قانون جدید طلاق ۱۴۰۳
قانون جدید طلاق در سال ۱۴۰۳ تغییرات مهمی کرده و در مجموع این فرایند را برای زوجین تسهیل میکند. هدف از انجام آن، حفظ حقوق زوجین و در برخی موارد تعدیل نفع زنان و پیشگیری از طولانی شدن و سختیهای این پروسه است. بر طبق اصلاحیات جدید در این قوانین، تغییرات زیر لحاظ شدهاند:
تغییرات طلاق توافقی
یکی از موارد در قوانین جدید، امکان توافق طلاق بدون نیاز به حضور زوجین در دادگاه است. طرفین دعوا میتوانند ازطریق وکیل یا داور، مراحل را پیش ببرند.
تغییرات حق طلاق برای زن
طبق مفاد جدید زن هم درصورت اثبات مشکلات عسر و حرج میتواند از حق طلاق استفاده کند. در شرایطی مانند عدم حمایت مالی، رفتار خشونتآمیز یا بیماریهای صعبالعلاج، دادگاه بدون رضایت زوج حکم طلاق را صادر میکند. البته حضور زن در جلسات مشاوره الزامی است تا از سوءاستفادهها جلوگیری شود.
تغییرات در شرایط مهریه
با اصلاحات جدید برای مهریه به عنوان حق زن و برای جلوگیری از چالشهای احتمالی، درخواست ازطریق اجرای ثبت انجام میگیرد. برای موارد مهریههای سنگین نیز به منظور کاهش فشار و مدیریت بهتر اختلافات، راهحلهایی برای اقساطی شدن مهریه ارائه شده است.
انواع طلاق
طلاق از منظر فقهی و حقوقی در تقسیمبندیهای متفاوتی قرار میگیرد و با اینکه در نهایت هدف آن جدایی است؛ اما روند پیگیری و قوانین آن با یکدیگر تفاوت دارند. از طرفی هر کدام بر اساس شرایط خاص فردی، اجتماعی و حقوقی هستند.
در مجموع میتوانیم انواع طلاق را در ۲ گروه اصلی، یکی بر حسب درخواستکننده و دیگری را بر حسب امکان رجوع و برگشت قرار دهیم که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
انواع طلاق بر حسب درخواستکننده
پروسه طلاق ممکن است با درخواست یکی از طرفین یا هر ۲ نفر، انجام شود. در این تقسیمبندی، جدایی میتواند بهصورت درخواست یکطرفه یا مشترک باشد. در دعاوی طلاق بهصورت یکطرفه، یکی از زوجین تصمیم به جدایی میگیرد و مراحل آن را طی میکند.
درحالی که در طلاق مشترک، هر ۲ طرف به توافق رسیده و درخواست را بهطور همزمان ارائه میدهند. در ادامه انواع طلاق بر حسب درخواستکننده را توضیح میدهیم.
درخواست طلاق از طرف مرد
نظام حقوقی ایران بهطور کلی طلاق را حق طبیعی مرد میشناسد و زوج، بدون نیاز به ارائه دلیل خاصی میتواند درخواست دهد. در این حالت مرد مراحل را با ثبت درخواست در دادگاه خانواده، حضور در جلسات مشاوره و ارائه گواهی عدم امکان سازش پیگیری میکند.
در این نوع جدایی مدت زمانی به عنوان فرصت پشیمانی، برای زوج در نظر گرفته شده است؛ ضمن اینکه تا پایان مدت عده، بدون نیاز به عقد مجدد، حق رجوع وجود دارد.
درخواست طلاق از طرف زن
در دعاوی طلاق به درخواست زن، ارائه دلایل محکمهپسند و معتبر الزامی است. این دلایل میتوانند خشونت، عدم حمایت مالی، اعتیاد، غیبت طولانیمدت یا سایر مشکلات قابل اثبات باشند. در این شرایط نیز زوجه میتواند با جمعآوری ادله قانعکننده، درخواست طلاق دهد.
در این گروه یکی از انواع جداییها از طرف زن با حق طلاق، وجود دارد. در این حالت مرد به همسر خود وکالت میدهد تا از او طلاق بگیرد.
طلاق توافقی
طلاق توافقی در وضعیتی رخ میدهد که هر ۲ طرف بهطور مشترک، تصمیم به جدایی بگیرند و تمامی جزئیات مربوط به مهریه، حضانت فرزندان و دیگر مسائل مالی را پیش از درخواست، حلوفصل کنند.
در سالهای اخیر با تغییرات قانونی، این نوع از جدایی روند سریع و سادهتری پیدا کرده است و مراحل آن بهصورت تشریفاتی، طی میشوند.
انواع طلاق بر حسب امکان رجوع و برگشت
طلاق بر حسب امکان رجوع و برگشت بر اساس امکان یا عدم امکان بازگشت به زندگی زناشویی، پس از صدور حکم طلاق، تقسیمبندی میشود. این جداییها بر اساس شرایط زندگی پس از طلاق و تصمیمگیریهای طرفین است که بهطور کامل با نحوه تعامل زوجین، ارتباط دارد. در ادامه به توضیح انواع طلاق بر حسب امکان رجوع و برگشت میپردازیم.
طلاق رجعی
طلاق رجعی به انواعی اطلاق میشود که در آن مرد در مدت عده (مدت زمانی که زن باید پس از جدایی منتظر بماند تا امکان ازدواج دوباره داشته باشد) حق دارد بدون عقد مجدد به همسر خود بازگردد.
این حالت به عنوان فرصتی برای اصلاح روابط و بازگشت به زندگی زناشویی، شناخته میشود. مدت عده نیز ۳ ظهر یا همان ۳ ماه در نظر گرفته شده است.
طلاق بائن
طلاق بائن، نقطه مقابل نوع رجعی است که در آن پس از صدور حکم، امکان رجوع به یکدیگر وجود ندارد. در این حالت، رابطه زناشویی بهطور کامل قطع میشود و برای از سرگیری زندگی مشترک، نیاز به عقد جدید است.
مواردی که بر اساس ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی طلاق بائن است، عبارتاند از:
- طلاق خلع
- طلاق سوم
- طلاق مبارات
- طلاق زن یائسه
- طلاق دختر کمتر از ۹ سال
- طلاق زنی که بعد از ازدواج، روابط زناشویی نداشته است.
طرح دعوای طلاق در مراجع قضایی
طرح دعوای طلاق در مراجع قضایی، بسته به اینکه درخواستکننده مرد یا زن باشد، متفاوت است. در جدایی به درخواست مرد، نیازی به اثبات علت خاصی نیست.
تنها نکته این است که بعد از درخواست باید حقوق مالی زن و نحوه پرداخت آن، مشخص شود؛ ضمن اینکه دریافت گواهی عدم امکان سازش نیز الزامی است. بعد از پیگیری و رای دادگاه با حضور مرد در دفترخانه، صیغه طلاق جاری میشود.
در مواردی که طرح دعاوی طلاق به درخواست زن صورت میگیرد، اثبات عسر و حرج لازم است. زن میتواند با استناد به شروط ضمن عقد یا شرایط مندرج در قانون، درخواست طلاق داشته باشد.
در مواقعی هم که زوجین به جدایی با توافق رضایت دارند با مراجعه به دادگاه و ثبت درخواست طلاق توافقی، پرونده به مراکز مشاوره ارجاع میشود. در آخر با دریافت گواهی عدم سازش، دادگاه رای برای طلاق را صادر میکند.
آثار و نتایج مالی طلاق
بعد از وقوع طلاق آثار و نتایج مالی به ویژه در رابطه با حقوق زن و مرد، مشخص میشوند. مرد موظف به پرداخت مهریه است؛ مگر اینکه در طلاق، توافقات دیگری صورت گرفته باشد.
چنانچه مرد توانایی پرداخت مهریه را بهصورت یکجا نداشته باشد، امکان تقسیط آن توسط دادگاه وجود دارد. همچنین اگر زن در دوران زندگی مشترک درخواست اجرتالمثل کرده باشد، مبلغ تعیین شده از سمت دادگاه باید به زن پرداخت شود.
درخصوص نفقه نیز تا زمانی که زوجه در عده باشد (در طلاق رجعی)، همچنان به عهده مرد است. پس از پایان عده، نفقهای به زن تعلق نمیگیرد؛ مگر در شرایطی که حضانت فرزندان به او واگذار شده باشد.
میزان نفقه فرزندان توسط دادگاه بر اساس نیازها و توانایی مالی پدر، تعیین میشود. این موارد عمدهترین آثار مالی جدایی پس از صدور حکم و جاری شدن صیغه طلاق هستند.
حضانت کودک بعد از طلاق
بعد از طلاق حضانت فرزندان از مسائل مشترک و مهمی است که باید تعیین تکلیف شود. بر اساس قوانین ایران، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی به مادر سپرده میشود؛ بهغیر از شرایط خاص مانند عدم صلاحیت مادر و بعد از آن تا رسیدن به سن بلوغ به عهده پدر است.
سن حضانت پسر از ۷ تا ۱۵ سالگی و دختر از ۷ تا ۹ سالگی به پدر واگذار میشود؛ بعد از سن بلوغ هم فرزند خود تصمیمگیرنده است.
نکته: حق ملاقات برای والد غیرحضانتکننده، الزامی است. دادگاه این حق را محفوظ میداند و زمان و مکان ملاقات را تعیین میکند. باید بدانید که دادگاه حفظ منافع و رفاه کودک با کمترین آسیب را ملاک تعیین حضانت قرار میدهد.
نکات و توصیههای مهم حقوقی پیرامون طلاق
طلاق و مراحل آن، همواره با انبوهی از پیچیدگیها و مشکلات همراه میشود که ممکن است برخی از مسائل از دید شما پنهان بماند. حال توصیههای مهم حقوقی طلاق چیست؟ در ادامه اصلیترین آنها را بررسی میکنیم:
- انجام مشاوره حقوقی قبل از اقدام به جدایی، بسیار اهمیت دارد.
- درصورت تصمیم بر طلاق، جمعآوری مدارک و مستندسازی معتبر، روند پرونده را سرعت میبخشد.
- درصورت تمایل به انجام طلاق توافقی، توافقات مالی مانند مهریه، نفقه، اجرتالمثل و تنصیف اموال باید بهصورت مکتوب و قابل ثبت باشند.
- عدم حضور در جلسات مشاوره به نفع طرف مقابل، تمام میشود.
- در هنگام طرح دعاوی طلاق از رفتارهای هیجانی مانند تهدید یا اقدام به خشونت، پرهیز کنید.
مشاوره حقوقی طلاق
یکی از کلیدیترین گامها برای مدیریت صحیح فرایند طلاق، دریافت مشاوره از بهترین وکیل طلاق در تهران است. وکلای حرفهای و متخصص طی جلسات مشاوره شما را از حقوق و تکالیفی که دارید، مطلع میکنند.
با دریافت مشاوره از بهترین وکیل خانواده تهران با تخصص طلاق، امکان بروز هرگونه اشتباهی به حداقل میرسد و میتوانید در مواجهه با طرف مقابل، تصمیمات منطقی و قانونی اتخاذ کنید؛ ضمن اینکه با حداقل خسارتهای مالی و روحی از این مرحله عبور میکنید.
در روند طلاق باتوجه به شرایط و بار عاطفی سنگین، ممکن است طرفین تصمیمات غیرمنطقی بگیرند؛ بنابراین حتی برای موارد توافقی نیز این کار را به وکلای متخصص بسپارید. بهترین وکیل طلاق توافقی در تهران با تمرکز بر حقوق مالی و معنوی موکل، بهترین توافقنامه را تنظیم میکند. در نهایت ترس شما از امکان خطا یا احتمال پشیمانی نیز از بین میرود.
با همه توضیحات، مشخص است که طلاق یکی از حساسترین مراحل زندگی زوجین است که با ابعاد حقوقی و مالی گستردهای همراه میشود. در این مسیر آگاهی از حقوق و تکالیف طرفین، نقش کلیدی در احقاق حق و جلوگیری از آسیبهای جانبی دارد. از مهریه و نفقه گرفته تا حضانت فرزندان همه میتوانند به نقاط بحرانی تبدیل شوند؛ به همین منظور بهترین پیشنهاد برای مدیریت و عبور از تنشهای دعاوی طلاق، کمک گرفتن از وکلای خبره و انتخاب استراتژیهای مناسب برای دفاع در دادگاه است. در این راستا میتوانید از میان بهترین وکلای مجموعه حقوقی دادپایا، بهترین خدمات مشاوره حقوقی در تهران را دریافت کنید.
